فراز و فرودهای شاعر انقلابی به روایت خیالی مستند تبدیل شد: یک زندگی کوتاه و پرچالش

محمدصالح حجت‌الاسلامی، کارگردان و تهیه‌کننده اثر سینمایی مستند «مشت در نمای درشت»، درباره ساخت این اثر سینمایی و پیچیدگی‌های آن صحبت کرده است. او افزوده که ساخت و ساز این اثر سینمایی مستند، به ویژه با توجه به پیچیدگی‌های شخصیت سیدحسن حسینی، توان و انرژی زیادی از او گرفته است. مستند به کمک همکاران و صحبت‌های گفت‌وگومحور، تصاویر آرشیوی متعدد و هنر صوتی اختصاصی آورده شده و برخی از ویژگی‌های اثر سینمایی شامل اتوبیوگرافی مصاحبه‌محور، تصاویر آرشیوی نایاب و ساخت هنر صوتی اختصاصی است. این اثر سینمایی اولین نمایش خود را در بخش نمایش ویژه هفدهمین جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» داشته است و در آن روایت خیالی زندگی هنری و حرفه‌ای سیدحسن حسینی از زبان خود، خانواده و دوستانش روایت می‌شود.

محمدصالح حجت‌الاسلامی کارگردان و تهیه‌کننده اثر سینمایی مستند «مشت در نمای درشت» درباره ساخت این اثر سینمایی مستند به خبرنگار دیجیاتور گفت: مراحل ساخت و ساز این اثر سینمایی بلافاصله بعد از اکران اثر سینمایی حبیب‌الله صادقی با عنوان «هنرمند واحد ۵» در جشنواره شانزدهم «سینماحقیقت» شکل گفت. با مراجعه به لیست چند ده نفره از هنرمندان بزرگ انقلابی که دیگر در میان ما نیستند و کار مستند جدی در مورد آنها انجام نشده است و با توجه به نزدیک بودن بیستمین سالگرد درگذشت زنده یاد سیدحسن حسینی یکی از شعرای بزرگ تحول اساسی، تصمیم بر آن شد که به این شخصیت مهم و البته پیچیده با ویژگی‌های هنری، شخصیتی و تاریخی بپردازیم.

وی ادامه داد: همین پیچیدگی‌ها باعث سخت شدن کار ما شد چون اصرار داشتیم هر آن‌چه می‌گوییم مستند بر اسناد و شواهد قطعی به ویژه از کلام و آثار سیدحسن حسینی باشد. از همین رو این مستند توان و انرژی زیادی از ما گرفت.

وی افزود: در این مسیر حامد صلاحی که دکترای نوشتار خلاقانه دارد و فردی شناخته شده در این عرصه است و پایان نامه‌اش هم در مورد سیدحسن حسینی، سلمان هراتی و قیصر امین‌پور بوده و برخی از این شعرای بزرگ را از نزدیک درک کرده است، کمک شایانی به ما کرد. همچنین بسیاری از ادیبان و شعرا نیز چه در مقابل دوربین و چه به صورت تلفنی یا حضوری و شفاهی ما را در پروسه پژوهش همراهی و کمک کردند.

حجت‌الاسلامی توضیح داد: پس از پژوهش میدانی و کتابخانه‌ای که ده‌ها اثر ادبی و صدها مقاله علمی و بریده‌های جراید و مطالب آنلاین را در بر می‌گرفت، با به دست آوردن تایم لاین دقیقی از زندگی سیدحسن حسینی به سراغ ساخت و ساز اثر سینمایی رفتیم. حتی در این راستا جدای برخی از اعضای خانواده آن مرحوم، با تنی چند از دوستان دوره نوجوانی او نیز در محله زیست کودکی‌اش صحبت کردیم که بخشی از تصاویر آن در اثر سینمایی موجود است. فراز و فرودهای اثر سینمایی کاملاً بر اساس روند زندگی کوتاه و چالشی این شاعر شکل گرفته است.

وی تصریح کرد: ما در این اثر سینمایی گفت‌وگومحور، تصاویر آرشیوی متعدد و بعضاً نایاب ارایه کردیم که از میان بیش از ۱۵۰ ساعت منابع مختلف تامین شده‌اند. در عین حین گفت‌وگوها نیز بخش‌های منتخبی از میان ده‌ها ساعت گفت‌وگوی تصویری ضبط شده، هستند که در برخی از موارد برای اتصال اپیزودهای موضوعی اثر سینمایی که البته عموماً تاریخی نیز هستند از حضور یک بازیگر در مقام یک پژوهشگر جوان بهره برده‌ایم و به همین بهانه در کنار نمایش تصاویر آرشیوی سیدحسن حسینی از کودکی تا آخرین روزهای حیات، در جای جای این اثر سینمایی تعمدا به نشان دادن عناوین اثر ادبی غالباً نایاب و ارزشمند سیدحسن حسینی اقدام کرده‌ایم تا مخاطب بعد از تماشای اثر سینمایی و دریافت اطلاعات در مورد این شاعر تشنه مطالعه آثارش نیز بشود و بداند که به دنبال چه چیزی باید بگردد تا به نوعی کم کاری ناشران و افراد مسئول نشر آثار سیدحسن حسینی که باعث ایجاد بازار سیاه و قیمت‌های گزاف روی اثر ادبی‌های این شاعر شده‌اند، به نحوی جبران شود.

کارگردان «هنرمند واحد ۵» در ادامه درباره ساختار فیلمش توضیح داد: ساختار «مشت در نمای درشت» یک اثر سینمایی مستند اتوبیوگرافی مصاحبه‌محور همراه با تصاویر آرشیوی بعضاً دیده نشده و نایاب از سیدحسن حسینی است که به صورت اپیزودیک با محوریت تایم لاین دقیق زندگی آن زنده‌یاد از تولد تا پس از مرگ ساخته شده است. این اپیزودها توسط یک بازیگر در نقش یک پژوهشگر جوان به هم متصل شده‌اند که کار بسیار سختی را برعهده داشته است و پیوستنش به این پروژه، خود ماجرای جالبی است؛ انگار که سیدحسن حسینی، دوستان دیده و نادیده و قابل اعتماد خود را برای ساخت و ساز این اثر فراخوانده است. در ابتدا قرا بود صحنه‌های بازسازی با روایت خیالی و کاراکتری دیگر اجرا شود اما در اجرا آن بازسازی‌ها، جواب نداد و سناریو تغییر کرد و نقش پژوهشگر به اثر سینمایی اضافه شد. از آنجایی که کار ساخت و ساز اصلی انجام شده بود، قرار بر این شد که بازیگر ما به رقم توانایی و مهارت بالا در بیان، هیچ دیالوگی نداشته باشد و یک ابزار اصلی انتقال حس را از دست داد اگرچه که زمان‌های حضور این بازیگر با صدای حنجره طلایی بهروز رضوی همراه است.

وی افزود: محمد نوروزی فرسنگی، خود شاعر، بازیگر و مدرس صحنه نمایش است و فرزند مرحوم نوروزی فرسنگی شاعری که هم‌دوره سیدحسن حسینی بوده، است و بر همین اساس، با علاقه‌ای مضاعف در این اثر حضور پیدا کرد و چون شناختی کامل از سیدحسن حسینی داشت ایفای نقش در این اثر را ادای دینی به پدرش و یکی از شعرای محبوبش می‌دانست.

حجت الاسلامی عنوان کرد: در سوی دیگر، اثر سینمایی جدای از لوکیشن‌های پرتعداد، از یک انسجام و طراحی متفاوت نوری برخوردار است که فیلمبردار جوان این کار پس از آشنایی با شخصیت سیدحسن حسینی در پیش ساخت و ساز و مشورت با بنده، تصمیم به اجرای آن گرفت و تلاش کرد کاری در حد توان و در شان سیدحسن حسینی ارایه دهد تا زیبایی بصری نیز برای مخاطبان اثر سینمایی تامین شود.

وی همچنین درباره دیگر ویژگی‌های اثر سینمایی «مشت در نمای درشت» بیان کرد: از دیگر ویژگی‌های اثر سینمایی، ساخت هنر صوتی اختصاصی توسط محمد فرشته‌نژاد است که در کنار ساخت هنر صوتی، دستی بر شاعری، خوانندگی و نوازندگی نیز دارد و اتفاقاً در دهه شصت و هفتاد، خواننده سرودهایی با اشعار سیدحسن حسینی بوده است.

حجت الاسلامی در پاسخ به پرسشی درباره حضور در جشنواره «سینماحقیقت» و بخش خارج از مسابقه این جشنواره نیز توضیح داد: برای من بر اساس رویکردی که در آثارم در پیش گرفته‌ام، یعنی معرفی شخصیت‌های فرهنگی و هنری توانمند و مهجور به مثابه قهرمان و سرمایه ملی، حضور در این رویداد سینمایی با مخاطبانی علاقه‌مند و کنجکاو و حضور رسانه‌های تیزبین مایه افتخار است اما از آن ‌جایی که معتقدم اثر سینمایی‌هایی از قبیل این اثر سینمایی، جدای از کارگردانی می‌توانند دست‌کم در چندین بخش مانند پژوهش، تدوین، بازیگری، فیلمبرداری و هنر صوتی قابل تامل مورد توجه داوران قرار بگیرند برایم لذت‌بخش‌تر بود تا زحمت همکاران عموماً جوان و آینده‌دارم در یک فضای رقابتی سنجیده و ارزیابی شود.

وی در پایان گفت: طبیعتاً من نیز در یک اثر سینمایی فرم و محتوا را جدای از هم نمی‌بینم اما معتقدم که هر فرمی اگر متناسب با محتوا و امکانات خودش انتخاب و سنجیده شود یا حداقل در لیست رقابت قرار بگیرد، مانع پرداختن کارگردان‌ها به موضوعات سخت با برنامه‌ریزی مالی و امکانات محدود نمی‌شود وگرنه اگر ملاک حضور در جشنواره «سینماحقیقت» و تاکید بسیار بر پارامترهای فرمی و ساختاری باشد، آن‌وقت ممکن است پرداختن به چنین موضوعاتی از لیست علایق فیلمسازان خارج شود و بسیاری از حقایق ناگفته بماند که این از نام و هدف جشنواره «سینماحقیقت» به ویژه بخش‌هایی چون بخش «آوینی» که مشخصاً به آثار انقلابی و دفاع مقدسی و مقاومتی تعلق دارد، فاصله می‌گیرد.

مستند سینمایی «مشت در نمای درشت» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی محمدصالح حجت‌الاسلامی و محصولی از مرکز هنری رسانه‌ای سلوک است که اولین نمایش آن در اولین روز بخش نمایش ویژه هفدهمین جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» بود. «مشت در نمای درشت» نمایی سینمایی از فراز و فرودهای زندگی هنری و حرفه‌ای سیدحسن حسینی شاعر است که از زبان خود، خانواده، دوستان و همکارانش روایت می‌شود.

ساخت و ساز اثر سینمایی مستند “مشت در نمای درشت” درباره حیات و آثار سیدحسن حسینی، شاعر انقلابی، صورت گرفت. این اثر سینمایی با استفاده از مصاحبه‌ها، تصاویر آرشیوی و هنر صوتی اختصاصی، زندگی این شخصیت فرهنگی را به تصویر کشید. ساخت و ساز این اثر سینمایی با همکاری حامد صلاحی و محمد نوروزی فرسنگی صورت گرفت و در بخش نمایش ویژه هفدهمین جشنواره بین‌المللی “سینماحقیقت” اولین بار به نمایش درآمد.