پروژه های دانش بنیان سازگار با تکنولوژی کدام صنایع را بازگشودند؟

در سال ۱۴۰۲، معاونت علمی، فناوری و دانش مالی دانش‌بنیان با هدف توسعه و مالی‌بهدانش‌بنیان‌ها، تعداد زیادی از توافق‌نامه‌ها و تفاهم‌نامه‌ها را منعقد کرد. این توافق‌نامه‌ها شامل بومی‌سازی تجهیزات راهبردی صنایع، افزایش ظرفیت فناورانه، حمایت از ساخت و ساز فناوران ایرانی و پاسخ به نیازهای صنایع مهم کشور بود. همچنین، این معاونت با موسسه آموزش عالی‌های مختلف همکاری کرد تا برای توسعه فناوری و تجاری‌سازی محصولات دانش‌بنیان و جذب نخبگان، اقداماتی انجام دهد. به طور خلاصه، توافق‌نامه‌های مختلف به منظور توسعه دانش مالی دانش‌بنیان و رشد فناورانه در کشور امضا شد.

به گزارش خبرنگار دیجیاتور، معاونت علمی، فناوری و دانش مالی دانش بنیان در سال ۱۴۰۲ توافق‌نامه ها و تفاهم نامه‌های متعددی را با هدف توسعه و تحقق دانش مالی دانش ‎بنیان در کشور، بومی سازی تجهیزات راهبردی صنایع، افزایش ظرفیت فناورانه و توسعه ای برای حل مسائل و چالش‌های ساخت و ساز و خدمات در حوزه‌های مختلف، حمایت از ساخت و ساز فناوران ایرانی و پاسخ به نیازهای استراتژیک صنایع مهم کشور با بخش خصوصی، دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها و موسسه آموزش عالی‌های مختلف منعقد کرد.

اهتمام ویژه معاونت علمی برای حمایت از ساخت و ساز دانش بنیان و همچنین بومی سازی اقلام راهبردی، سبب شد یکی از دستگاه‌های شاخصی باشد که در سال ۱۴۰۲ بیشترین تعامل را به واسطه امضای موافقت‌نامه با دستگاه‌ها و نهادهای دولتی و خصوصی داشته است. نکته قابل اهمیت آنکه اطلاق عنوان «توافق‌نامه‌» در این همکاری‌های مشترک باعث می‌شود قرارداد طرفین از پوسته تفاهم خارج شده و در آن هدف، زمان‌بندی و حدود قراردادها مشخص و موضوع‌های مورد توافق به قرارداد تبدیل شود.

از قراردادهای شاخصِ توسعه دانش مالی دانش بنیان می‌توان به موافت‌نامه معاونت علمی با وزارت دفاع برای بومی سازی زیرساخت‌های این تولیدی و توسعه حوزه ساخت نیمه هادی‌ها و تکمیل زنجیره سیلیکون، توافق نامه با وزارت دانش مالی برای تجهیز گمرک به ایکس ری کانتینری، توافق‌نامه با شرکت‌های تابعه وزارت منابع هیدروکربن برای ساخت و ساز داخلی ۷ تجهیزات گلوگاهی، توافق‌نامه با وزارت تولیدی، استخراج معدنی و بازرگانی برای هوشمندسازی معادن و تأمین بردهای الکترونیکی لوازم خانگی، توافق‌نامه با قرارگاه مالی وزارت دفاع برای استفاده از ظرفیت دانش‌بنیان‌ها در توسعه زنجیره ارزش صنایع وابسته به وزارت دفاع و توافق‌نامه با شرکت ملی گاز برای ساخت و ساز ۱۲ قلم کالای راهبردی به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار اشاره کرد.

علاوه بر این، معاونت علمی در سالی که گذشت در راستای حمایت از دستیابی به مرجعیت علمی و فناورانه و نیز توسعه دانش مالی دانش بنیان به سراغ موسسه آموزش عالی‌های بزرگی چون موسسه آموزش عالی‌های تهران، خواجه نصیرالدین طوسی و شهید بهشتی، علامه طباطبایی، علم و تولیدی ایران و صنعتی اصفهان رفت تا با همکاری آنها بتواند برای توسعه فناوری و تجاری‌سازی محصولات دانش بنیان و فناورانه و جذب نخبگان قدم مؤثری بردارد.

آنطور که معاونت علمی اعلام کرده است براساس توافق با ۴ موسسه آموزش عالی شهید بهشتی، علامه طباطبایی، علم و تولیدی ایران و صنعتی اصفهان مقرر شده اساتیدی که طرح توسعه و فناوری دارند در صورت تأیید شورای پژوهشی موسسه آموزش عالی می‌توانند تا سقف یک میلیارد تومان حمایت شوند و در صورت تجاری سازی محصول و ایجاد شرکت دانش بنیان نوپا، بخش قابل توجهی از این حمایت، بلاعوض می‌شود. همچنین اساتیدی که محصول فناورانه ای را ساخت و ساز کرده‌اند و قصد تجاری سازی آن را دارند تا سقف ۲۰ میلیارد تومان وام تجاری سازی محصولات دریافت خواهد کرد.

در این گزارش قصد داریم مروری بر مهمترین توافق‌نامه‌های معاونت علمی با سایر دستگاه‌ها، وزارتخانه‌ها و بخش خصوصی در سال ۱۴۰۲ داشته باشیم، برخی از این توافق‌نامه ها یا در حال اجرایی شدن است و یا عملیاتی شدن برخی دیگر از آنها به جهت آنکه در ماه‌های پایانی سال منعقد شده، به سال ۱۴۰۳ موکول شده است.

توسعه زیرساخت‌های ساخت سنسورهای میکروالکترونیکی در توافق با وزارت دفاع

در روزهای پایانی سال ۱۴۰۲ توافق‌نامه مشترک همکاری علمی و فناورانه بین معاونت علمی با قرارگاه مالی وزارت دفاع و پشتیبانی در راستای تکمیل زنجیره‌های ارزش دانش‌بنیان‌ها با بهره‌گیری از ظرفیت‌های وزارت دفاع توافق‌نامه همکاری منعقد شد. این توافقنامه هشت حوزه مختلف از جمله دانش مالی دیجیتال، استخراج معدنی و صنایع معدنی، تولیدی الکترونیک نیمه هادی، منابع هیدروکربن، گاز و پتروشیمی، حفاظت کشوری، شهری و شهرسازی منابع و انرژی را شامل می‌شود و در یکی از محورهای اصلی این توافق‌نامه، استفاده از زیرساخت‌های وزارت دفاع برای توسعه فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در دستور کار قرار گرفته است.

موضوعات اولیه مورد توافق شامل بومی‌سازی زیرساخت‌های کنترل صنعتی با بهره گیری از فناوری‌های حوزه شبکه جهانی اشیاء، ساخت تجهیزات حوزه شبکه جهانی اشیاء و شهر هوشمند از جمله سنسورها و عملگرها، تهیه و بومی سازی سامانه و تجهیزات حوزه سلامت الکترونیک و درمان از راه دور، تهیه و بومی سازی سامانه‌های مرتبط با کاداستر، توسعه ساخت و ساز انواع محصولات فولاد آلیاژی، توسعه حوزه ساخت نیمه هادی‌ها و تکمیل زنجیره سیلیکون و ژرمانیوم، بومی سازی زیرساخت‌های حوزه تک بلورها، فرآوری آن‌ها و توسعه محصولات مبتنی بر این فناوری‌ها، تهیه و بومی سازی سامانه‌ها و زیرسامانه‌های اپتیکی، الکترواپتیکی، فوتونیکی، ماهواره‌ای و لیزری و توسعه زیرساخت‌های مرتبط با ساخت سنسورهای میکروالکترونیکی (MEMS) از محورهای این توافق‌نامه همکاری است و به گفته معاون علمی رییس جمهور پنج محور از این توافق‌نامه همکاری تا ابتدای سال ۱۴۰۳ به مرحله اجرا می‌رسد.

دانش بنیان‌ها ۵۰ دستگاه آشکارساز کانتینری می‌سازند / بازار ۵ هزار میلیاردی

یکی دیگر از توافق‌نامه ها مربوط به همکاری معاونت علمی با گمرک می‌شود که براساس آن مقرر شد دانش بنیان‌های ایرانی ظرف مدت ٢ سال ۵٠ عدد دستگاه آشکارساز کانتینری بر مبنای ایکس ری، سال اول ۱۷ دستگاه و سال دوم ۳۳ دستگاه را با استفاده از توان دانش بنیان‌ها با مدل‌های مختلف مالی در اختیار گمرک قرار دهد. حمایت و توسعه بومی‌سازی و تجاری‌سازی فناوری‌های مرتبط با سامانه‌های بازرسی آشکارساز کانتینری، ریلی و چمدانی در کشور، بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت ساخت و ساز داخل جهت رفع نیازهای کشور در حوزه بازرسی آشکارساز کانتینری، ریلی و چمدانی و صرفه‌جویی ارزی در تامین تجهیزات مورد نیاز گمرک هوشمندسازی خدمات گمرکی و مبارزه با قاچاق کالا از دیگر مفاد این توافق‌نامه به شمار می‌رود. این قرارداد در نهایت ۵ هزار میلیارد تومان بازار برای شرکت‌های دانش بنیان داخلی خواهد شد.

تخصیص ۳۰ هزار میلیاردی برای تامین مالی دانش بنیان‌ها

براساس توافق معاونت علمی و یک بانک در راستای تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان مقرر شد یک سقف ۳۰ هزار میلیارد ریالی در قالب تخصیص تضامین و حمایت مالی به شرکت‌های دانش بنیان اعطا شود. بر همین اساس پیش‌بینی شده است حدأکثر ۲۰۰ طرح ویژه دانش‌بنیان در قالب این برنامه مورد حمایت قرار بگیرند. مشارکت بانک در طرح‌های مورد علاقه و استفاده از ظرفت اعتبار مالیاتی از دیگر ظرفیت‌های پیش‌بینی شده در قالب این موافقت‌نامه همکاری هستند.

بومی‌سازی تجهیز حفاری هدایت‌پذیر دورانی / کاهش ارزبری و وابستگی تولیدی حفاری

در بیست‌و هفتمین دوره نمایشگاه منابع هیدروکربن، گاز و پتروشیمی موافقت‎ نامه همکاری مشترک میان معاونت علمی و شرکت ملی منابع هیدروکربن ایران در زمینه کسب فناوری‌های حفر چاه‌های افقی طویل و چند شاخه با بومی‌سازی تجهیز حفاری هدایت‌پذیر دورانی با هدف «ارتقاء تاب‌آوری ملی و رقابت‌پذیری بین‌المللی» و «کاهش ارزبری و وابستگی تولیدی حفاری» امضا شد.

در این موافقت‌نامه ماموریت‌هایی برای معاونت علمی تعریف شد که از آن جمله می‌توان به تهیه و تنظیم نقشه راه طراحی، ساخت، برنامه کاری و زمانی آزمون (آزمایشگاهی، کارگاهی و میدانی) و ارائه خدمات فنی و فناوری طراحی به شرکت‌های تابعه، شکل‌دهی به زیست‌بوم فناوری و پیشرفت در حوزه‌های کسب فناوری حفر چاه‌های افقی طویل و چند شاخه، شناسایی، معرفی و به‌کارگیری نخبگان، مشاوران و افراد با تجربه جهت پیشبرد اهداف پروژه و حمایت از فرآیند شناسایی، شتاب‌دهی و توسعه فناوران و توسعه شرکت‌های زایشی دانش‌بنیان برای ساخت تجهیز RSS اشاره کرد.

ساخت اقلام گلوگاهی تولیدی فولاد و هوشمندسازی ۵ استخراج معدنی مس در کشور

معاونت علمی ۲۶ قرارداد را با مجتمع فولاد مبارکه و شرکت ملی مس ایران منعقد کرد که در حوزه فولاد ۲۱ قرارداد و پنج قرارداد دیگر مربوط به شرکت مس ایران می‌شود و ارزش تقریبی این ۲۶ قرارداد امضا شده ۸۶۰ میلیارد تومان برآورد شد. براساس این دو موافقتنامه مقرر شده است دانش بنیان‌های ایرانی اقلام گلوگاهی تولیدی فولاد را بسازند و همچنین ۵ استخراج معدنی مس در کشور به همت دانش بنیان‌ها هوشمندسازی شود.

ساخت ۱۲ گروه محصول راهبردی تولیدی گاز به همت دانش بنیان‌ها

به دنبال همکاری معاونت علمی و شرکت ملی گاز نیز مقرر شد تجهیزات و اقلام گلوگاهی تولیدی گاز از سوی دانش بنیان‌ها و فناوران ایرانی بومی سازی شود. در قالب این توافق‌نامه، ۱۲ گروه محصول راهبردی و ساخت و ساز بار اول در دستور کار قرار گرفت و امضای این توافق نامه بازار ۵۰۰ میلیون دلاری را برای توسعه بازار محصولات گلوگاهی دانش بنیان‌ها پیش روی آنها قرار خواهد داد.

توسعه دانش فنی طراحی و ساخت واحد جداسازی هوا (ASU)، بومی سازی پمپ‌های پیشرفته مورد نیاز شرکت ملی گاز، توسعه فناوری و بومی سازی تجهیزات مرتبط با ساخت و ساز و کاربری هیدروژن، بومی سازی سامانه‌های هوشمند پیگ‌رانی مورد استفاده در شرکت ملی گاز و توسعه زیرساخت‌های تست و احراز صحت عملکرد محصول، بومی سازی و تکمیل زنجیره تأمین کمپرسورهای فرآیندی مورد استفاده در شرکت‌های پالایش گاز شامل کمپرسورهای سیکل سرمایش پروپان و کمپرسورهای OFF GAS، بومی‌سازی ربات‌های هوشمند در انجام فرآیندهای مخاطره آمیز پالایشگاهی ربات‌های آتش نشان، لایروب، لایه نشان و…، بومی‌سازی سامانه‌های هوشمند اندازه‌گیری منابع انرژی، بومی‌سازی تجهیزات ایمنی تولیدی پالایش گاز مبتنی بر ابزارهای پردازش تصویر و AI از محورهای مورد توافق همکاری است.

توافقنامه با ۵ استان برای تکمیل زنجیره ارزش صنایع اولویت‌دار

برنامه‌ای جدیدی تحت عنوان «برنامه برش استانی دانش مالی دانش‌بنیان» در ۱۴۰۲ در قالب توافق‌نامه همکاری مشترک معاونت علمی با استانداری‌ها تعریف شد تا با استفاده از مزیت‌ها و فرصت‌های موجود در هر استان و با بهره‌گیری از توان شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور برخی از چالش‌های استان‌های هدف رفع و در نهایت منجر به توسعه استان و افزایش اشتغال نیروهای انسانی تحصیل کرده بومی شود. اهداف اصلی این توافق‌نامه‌ها شامل مواردی چون توسعه بازار کالا و خدمات دانش‌بنیان، تکمیل زنجیره ارزش صنایع اولویت‌دار استان به منظور ساخت و ساز محصولاتی با ارزش‌افزوده بالاتر و ایجاد و توسعه زیرساخت‌های موردنیاز زیست‌بوم پیشرفت و فناوری استان می‌شود.

در گام نخست، معاونت علمی با ۵ استان آذربایجان شرقی، زنجان، یزد، کرمان و استان مرکزی موافقتنامه هایی را به امضا رساند که توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان در تولیدی ماشین سازی، تولیدی برق و صنایع معدنی، حل نیازهای اساسی نظیر سازماندهی منابع آبی و انرژی و اولویت‌دهی به زنجیره‌های ارزش صنایع معدنی و زراعت و پرورش دام و همچنین اولویت‌دهی به زنجیره‌های ارزش صنایع آلومینیوم و پتروشیمی از جمله مفاد توافق‌نامه معاونت علمی با ۵ استان به شمار می‌رود.

افزایش عمق بومی‌سازی فناوری الکترونیک و میکروالکترونیک

در توافق نامه دیگری که بین معاونت علمی، صندوق پیشرفت و شکوفایی و یک اپراتور همراه اول منعقد شد، توسعه زیست‌بوم پیشرفت، بازار و افزایش عمق بومی‌سازی فناوری الکترونیک و میکروالکترونیک زیرساخت‌های حوزه‌های مخابرات و فناوری مخابرات در دستور کار قرار گرفت. «تجاری سازی، ایجاد یا توسعه بازار برای شرکت‌های دانش‌بنیان فعال حوزه» و «جذب سرمایه سازمان‌های توسعه ای» از بندهای مهم این توافق نامه به شمار می‌رود.

توافق با یک شرکت خصوصی در حوزه AI

معاونت علمی در راستای فراهم کردن بستر توسعه AI، تربیت نیروی انسانی متخصص و همچنین افزایش ظرفیت فناورانه و حل چالش‌های ساخت و ساز و خدمات در حوزه داده و AI با یک شرکت خصوصی فعال در حوزه تکنولوژی مخابرات و مخابرات توافقنامه همکاری امضا کرد. بر اساس این موافقت‌نامه همکاری، موضوعاتی همچون زیرساخت‌های رایانش ابری، ایجاد و بهینه‌سازی زیرساخت‌های پردازش و ذخیره‌سازی داده در مقیاس بزرگ، افزایش قابلیت دسترسی و کارایی سیستم‌های مبتنی بر ابر، ایجاد بستر نرم‌افزاری‌های سازماندهی داده برای تجمیع، تحلیل و به اشتراک‌گذاری اطلاعات، اجرای پروژه‌ها و راهکارهای مبتنی بر AI در صنایع کلیدی به ویژه صنایع مالی، معدنی، انرژی و ترانزیت، افزایش بهره‌وری و پیشرفت، حفاظت دیجیتال و مبارزه با فساد و رونق کسب‌وکارهای نوپا در دستور کار قرار گرفت.

ایجاد زیرساخت‌های پردازش و ذخیره‌سازی داده در مقیاس بزرگ

این شرکت خصوصی در قالب این موافقت‌نامه ضمن ایجاد و توسعه زیرساخت رایانش ابری به منظور ارائه بستر محاسباتی مقیاس‌پذیر و امن برای پردازش بیگ دیتا و پشتیبانی از برنامه‌ها و خدمات AI، زمینه را برای ارائه طیف متنوعی از خدمات پردازش ابری با قیمتی مقرون به صرفه برای تسهیل پیاده‌سازی و استقرار روش‌های نوین ماشین لرنینگ فراهم می‌کند.

آموزش به ۱۲۰ هزار نفر در زمینه AI و بلاک چین

همچنین ضمن ایجاد بستر تجاری سازی AI در صنایع کلیدی از جمله تحلیل پیش‌بینی‌کننده و تصمیم‌گیری، خودکارسازی فرآیندها برای کاهش هزینه‌ها، مکاترونیک صنعتی و خدماتی، چت‌بات‌های هوشمند و سیستم‌های توصیه‌کننده، استخراج دیجیتال مبتنی بر AI و … زمینه را برای ارتقای آگاهی یک میلیون نفر از مفاهیم و فرصت‌های شغلی در دانش مالی دیجیتال تا پنج سال آینده و ارائه آموزش‌های لازم به ۴۰۰ هزار نفر در زمینه مهارت‌های مقدماتی مورد نیاز در دانش مالی دیجیتال و همچنین ۱۲۰ هزار نفر در زمینه‌های تخصصی‌تر مانند AI، بلاک چین و شبکه جهانی اشیاء فراهم خواهد کرد.

همکاری با سازمان منطقه آزاد ماکو برای استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان و ایجاد یک زیست‌بوم فناوری، پیشرفت و دانش‌بنیان در منطقه تجاری ماکو، توافق با یک شرکت خصوصی فعال در تولیدی وسایل نقلیه برای کسب دانش فنی، طراحی و ساخت و ساز قوای محرکه کم مصرف در خودروهای داخلی بنزینی و تحقق صرفه جویی مصرف سوخت بیش از ۲ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر، توافق با وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی برای استفاده از ظرفیت منابع حمایتی وزارت تعاون با هدف حمایت از ایجاد اشتغال فناورانه شناسایی و معرفی شرکت‌های دانش‌بنیان دارای طرح‌های مرتبط با توسعه دانش مالی دانش‌بنیان در مناطق محروم به وزارت تعاون، توافق با وزارت میراث فرهنگی در راستای توسعه و افزایش فروش خارجی کالا و خدمات مرتبط با میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و مسافرت و توریسم و توسعه کسب و کار و اشتغال پایدار مبتنی بر فناوری و پیشرفت در حوزه میراث فرهنگی از دیگر موافقت نامه‌هایی به شمار می‌رود که یک طرف آن معاونت علمی و حوزه علم و فناوری بوده است.

نتیجه این متن این است که معاونت علمی همکاری‌های متعددی را برای توسعه و تحقق دانش مالی دانش بنیان در کشور انجام داده است. این همکاری‌ها شامل امضای تفاهم‌نامه‌ها با بخش‌های خصوصی و دولتی بوده و هدف آن‌ها افزایش ظرفیت فناورانه، توسعه‌ای برای حل مسائل تولیدی و خدماتی در حوزه‌های مختلف، بومی‌سازی تجهیزات راهبردی صنایع و پاسخ به نیازهای استراتژیک صنایع مهم کشور بوده است. از جمله دستاوردهای این همکاری‌ها می‌توان به بومی‌سازی زیرساخت‌های صنایع مختلف، توسعه تکنولوژی‌های حوزه الکترونیک و میکروالکترونیک، AI، توسعه شرکت‌های دانش بنیان، ایجاد زیست‌بوم فناوری و پیشرفت در مناطق مختلف و توسعه دانش مالی دانش بنیان اشاره کرد.