کمبود منابع آبی در اصفهان در تابستان ۱۴۰۳

بارش‌های ناکافی در استان اصفهان تشدید تنش‌های آبی را در ماه‌های گرم سال آینده پیش بینی می‌کند. تنش‌های آبی چندین سال است که استان اصفهان را درگیر نوزده شده و پدیده جوی النینو تا نیمه زمستان امسال باعث روی آوردن هوا گرم و خشک شده است. این موضوع باعث شده تا سازمان پیش‌بینی آب و هوا از تأثیر کم بارشی شدید در ماه‌های گرم سال آینده هشدار دهد. کم آبی شدید در استان اصفهان به حدی است که تا ۹۹ درصد از مساحت این استان درگیر کم‌آبی متوسط تا بسیار شدید است. با کاهش بارندگی‌ها، ذخیره سد مخزنی زاینده‌رود که منابع منابع آبی شرب و بهداشت، زراعت و تولیدی ۵۳۰۰۰۰۰ نفر را تأمین می‌کرد، به حدی کاهش یافته که تداوم کم آبی در سه ماه پیش رو می‌تواند تابستان سختی را در انتظار دیار زاینده رود بگذارد.

دیجیاتور- گروه استان‌ها- ندا سپاهی: اگرچه از ماه‌ها قبل از آغاز سال آبی ۱۴۰۲- ۱۴۰۳ سازمان پیش‌بینی آب و هوا کشور و اقلیم شناسان پیش‌بینی می‌کردند سالی با بارش‌های مطلوب در انتظار ایران باشد اما پدیده جوی النینو تا نیمه زمستان امسال آن روی گرم و خشک خود را نشان داد به طوری که اکنون کارشناسان نسبت به تأثیر کم بارشی شدید بر افزایش تنش‌های آبی در ماه‌های گرم سال آینده هشدار می‌دهند و از آن با عنوان تابستان سخت یاد می‌کنند.

اصفهان از جمله استان‌هایی است که طی یک دهه گذشته کم و بیش درگیر تنش آبی بوده است و در برخی سال‌ها حتی تأمین منابع آبی آشامیدنی در این استان با چالش‌های متعددی همراه بود.

بنابر آمار اداره کل پیش‌بینی آب و هوا استان اصفهان از ابتدای سال آبی (یکم مهر ماه) تا نیمه بهمن ماه سال جاری میانگین بارشی این استان ۴۷ میلیمتر بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶۲ میلیمتر معادل ۵۷ درصد کاهش یافته است.

کاهش ۵۱ درصدی بارش‌های امسال اصفهان در مقایسه با دوره بلندمدت

میزان بارش‌های امسال استان اصفهان همچنین در مقایسه با دوره بلندمدت ۵۱ درصد کاهش نشان می‌دهد این در حالی است که میانگین بارش‌ها در سرچشمه‌های آبی حوضه زاینده رود نیز در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته بیش از ۵۰ درصد کمتر شده به طوری که میزان بارش در کوهرنگ تا ۲۴ بهمن ماه به ۴۴۷ میلیمتر رسیده و کاهش پوشش برف در این سرشاخه اصلی دو رودخانه بزرگ زاینده‌رود و کارون به نگرانی‌ها دامن می‌زند.

آماری که سازمان پیش‌بینی آب و هوا کشور به تازگی منتشر کرده است نشان می‌دهد در یک دوره ۱۰ ساله منتهی به دی ماه سال جاری، ۹۸.۷۸ درصد از مساحت استان اصفهان درگیر کم‌آبی متوسط تا بسیار شدید است. این آمار در بازه یکساله حتی به ۹۹ درصد می‌رسد.

در چنین شرایطی کاهش بارندگی‌هایِ امسال ناقوس تداوم کم‌آبی و کم آبی را در این استان به صدا درآورده است؛ ذخیره سد مخزنی زاینده‌رود که تأمین کننده منابع آبی شرب و بهداشت، زراعت و تولیدی جمعیتی بالغ بر پنج میلیون و ۳۰۰ هزار نفر است در حال حاضر به ۲۶۸ میلیون مترمکعب می‌رسد و نگرانی‌ها از این است که در صورت تداوم کم بارشی در سه ماه پیش‌رو و کاهش آورد و ورودی سد، تابستان سختی حتی برای تأمین منابع آبی شرب در انتظار دیار زاینده رود باشد.

نیمی از چاه‌های حفر شده برای تأمین منابع آبی شرب اصفهان از مدار خارج شد

اگر چه در سال‌های گذشته بیش از ۲۲۰ حلقه چاه در سطح استان برای کمک به تأمین منابع آبی شرب حفر شده بود اما به مرور نیمی از آنها به دلیل کاهش آبدهی از مدار خارج شدند و حتی چهار چاه فلمن که از زاینده‌رود تغذیه می‌شدند خشکیدند و این در حالی است که استان اصفهان به دلیل کاهش شدید ذخایر منابع آبی زیرزمینی نیز به شدت درگیر فرونشست زمین است.

نوید حاجی بابایی معاون توسعه و پیش بینی اداره کل پیش‌بینی آب و هوا استان اصفهان به خبرنگار دیجیاتور می‌گوید: بی نظمی الگوهای جوی و افزایش غیر طبیعی دما نشان از شدت یافتن پدیده تغییر اقلیم و محسوس شده تأثیرات آن است. علاوه بر این الگوهای جوی مختل شده و بارش‌ها در زمان موعد خود ظاهر نمی‌شوند.

وی با بیان اینکه کاهش بارندگی امسال شامل کشورمان نیست و کل خاورمیانه درگیر کم بارشی است، می‌افزاید: میانگین بارندگی‌ها در خاورمیانه اکثراً کمتر از نرمال است.
حاجی بابایی با اشاره به اینکه امسال انتظاری که از پدیده جوی النینو انتظار می‌رفت برآورده نشد، اضافه می‌کند: النینو دو مؤلفه اقیانوسی و جوی دارد که متأسفانه برای منطقه ما مؤلفه جوی آن فعال نشد و باعث شد معادلات در کل خاورمیانه برهم بخورد که در ۴۵ سال اخیر بی سابقه بود.

علت اصلی کاهش بارش‌ها تغییر اقلیم است

وی علت اصلی کاهش بارش‌ها را تغییر اقلیم عنوان می‌کند و می‌گوید: بر اثر گرمایش جهانی، رفتار الگوهای جو مانند گذشته نیست و بی نظمی کاملاً مشهود است

معاون توسعه و پیش بینی اداره کل پیش‌بینی آب و هوا استان اصفهان خاطرنشان می‌کند: بارش‌های بهمن ماه اگرچه نسبت به سه ماهه پاییز بهتر بوده اما جبران کننده کمبود بارش‌ها و کم‌آبی شدیدی که گریبان اصفهان را گرفته، نیست. بارش‌های بهمن تنها می‌تواند کمی از تنش شدید آبی و وضعیت بغرنجی که در پیش داریم، بکاهد اما کم‌آبی را رفع نمی‌کند.

حاجی‌بابایی می‌افزاید: الگوهای جوی نشان می‌دهد که ما با یک سال زراعی با بارش‌های کمتر از نرمال مواجه هستیم که در ماه‌های گرم سال اثرات منفی بر تأمین مصارف منابع آبی شرب، تولیدی و زراعت خواهد داشت.

معاون توسعه و پیش بینی اداره کل پیش‌بینی آب و هوا استان اصفهان می‌افزاید: بر اساس آنچه که الگوهای پیش‌بینی آب و هوا نشان می‌دهد فعالیت سامانه‌های جوی و بارشی در اسفندماه ضعیف‌تر می‌شود و در مجموع بارش‌ها در زمستان کمتر از نرمال است اما از هفته دوم فروردین تا هفته دوم اردیبهشت (آوریل-می میلادی) بارش‌ها احتمالاً به شرایط نرمال بازمی گردد.

حاجی بابایی می‌گوید: جلسات متعددی در زمینه سازماندهی منابع منابع آبی در حال برگزاری است و می‌بایست برای مصرف بهینه منابع آبی در همه بخش‌ها برنامه‌ریزی شود تا در ماه‌های گرم سال پیش رو شرب دچار مشکل و تنش شدید نشویم.

سناریوی لازم برای مواجه با شرایط کم آبی استان در تابستان آینده تدوین شد

در همین ارتباط منصور شیشه فروش مدیرکل سازماندهی بحران استانداری اصفهان نیز با اشاره به تشکیل جلسه سازماندهی بحران با حضور بخش‌های مختلف و متولیان تأمین منابع آبی استان از جمله شرکت منابع آبی منطقه‌ای، منابع آبی و فاضلاب، پیش‌بینی آب و هوا، جهاد زراعت و مسؤولان فضای سبز شهری سازماندهی شهری اصفهان، به خبرنگار دیجیاتور می‌گوید: در این جلسه سناریوی لازم برای مواجه با شرایط کم آبی استان در تابستان آینده تدوین شد.

وی می‌افزاید: همچنین مقرر شد شرکت منابع آبی منطقه‌ای اصفهان، برنامه لازم برای تأمین و توزیع منابع آبی سال زراعی را با صنف زراعت تدوین کند و در بخش شرب نیز شرکت منابع آبی و فاضلاب استان مکلف شد که برنامه خود را برای اصلاح شبکه و جلوگیری از هدر رفت منابع آبی و توسعه تله متری شبکه در کاشان و اصفهان را پیگیری کند.

مدیرکل سازماندهی بحران استانداری اصفهان با بیان اینکه هم اینک در فصل سرد بیش از ۳۳۰ روستای استان با تانکر آبرسانی می‌شود، تصریح می‌کند: لازم است سامانه دوم و پدافندی آبرسانی اصفهان تکمیل و اعتبارات آن داده شود.
شیشه فروش با تاکید بر اینکه بخش تولیدی اصفهان مقرر شده که ضمن صرفه جویی در مصارف منابع آبی، نیاز خود را از منابع آبی غیرمتعارف مانند پساب تأمین کنند، می‌افزاید: زاینده‌رود دیگر آبی ندارد و لازم است که صنایع برداشت خود را از زایندرود به صفر برسانند.

تأمین منابع آبی آبیاری فضای سبز در ۱۱۴ شهر اصفهان از منابع آبی شرب جدا شد

وی با اشاره به اینکه تأمین نیاز آبی فضای سبز در ۱۱۴ شهر استان اصفهان از شبکه منابع آبی شهری جدا شده است، خاطرنشان می‌کند: کشت چمن در اصفهان حذف شده و همه سازماندهی شهری‌ها گونه‌های گیاهی مقاوم به کم آبی را برای تأمین فضای سبز جایگزین می‌کنند.

مدیرکل سازماندهی بحران استانداری اصفهان می‌گوید: مطالبه جدی ما از وزارت نیرو تأمین حقابه های قانونی زراعت و زیست محیطی اصفهان است و می‌بایست از هم اکنون برای تأمین اعتبار لازم جهت تسریع در اجرای طرح‌ها آبرسانی به این استان اقدام کند.

شیشه فروش با اشاره به اینکه پیش‌بینی آب و هوا علت تأخیر و کاهش بارندگی‌ها در چهارماهه سال زراعی کنونی را تغییر الگوهای جوی اعلام کرده است، خاطرنشان می‌کند: با توجه به کاهش منابع آبی‌های زیرزمینی و سطحی، خشکی قنوات و چاه‌ها، خشکی رودخانه زاینده رود و خشکیدگی ۹۸ درصدی تالاب گاوخونی از وزارت نیرو انتظار داریم برای رفع جدی مشکل کم آبی که ریشه همه معضلات از جمله فرونشست زمین، مشکلات زیست‌محیطی و گردوغبار است، اقدام ملی صورت گیرد و مانند سایر استان‌ها طرح‌های زودبازده و اضطراری تأمین منابع آبی را پیاده سازی کرده و برای طرح‌هایی که در حال اجراست تأمین اعتبار کند.

مدیرکل سازماندهی بحران استانداری اصفهان ادامه می‌دهد: گرمایش جهانی که یکی از اثرات آن کم شدن منابع آبی است سبب شده که اصفهان با کم آبی شدید درگیر فرونشست زمین بین چهار تا ۱۸ سانتیمتر و فعال شدن کانون‌های گردوغبار شود به طوری که در شش ماهه اول سال جاری ۵۳ روز ناسالم به دلیل ریزگردها داشتیم.

استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف منابع آبی در تمام منازل پیگیری شود

همچنین جهانگیر عابدی کوپایی عضو هیأت علمی و استاد تمام گروه فناوری طراحی منابع آبی موسسه آموزش عالی صنعتی اصفهان به خبرنگار دیجیاتور می‌گوید: در گام نخست لازم است که از هم اکنون مساله کم آبی تابستان پیش‌رو از طریق رسانه‌های جمعی و صدا و سیما، در مدارس و موسسه آموزش عالی‌ها اعلام شود تا صرفه جویی در مصرف منابع آبی صورت گیرد.

وی با بیان اینکه استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف منابع آبی در تمام منازل باید توسط مسؤولان امر پیگیری شود، می‌افزاید: تحقیقاتی که طی چند سال گذشته در موسسه آموزش عالی صنعتی انجام دادیم، نشان داد که به کارگیری این تجهیزات در مناطق مسکونی و سلف سرویس موسسه آموزش عالی می‌تواند نزدیک به ۴۲ درصد در صرفه جوی مصرف منابع آبی مؤثر واقع شود.

عضو هیأت علمی موسسه آموزش عالی صنعتی اصفهان با اشاره به اینکه استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف منابع آبی در سایر کشورهای دنیا که درگیر مشکلات کم آبی هستند، مورد توجه است، اضافه می‌کند: مسؤولان آبفا نیز در تحقیقات کارشناسی به این نتیجه رسیدند که اگر این تجهیزات به صورت رایگان در اختیار مردم قرار گیرد و تحت نظارت در واحدهای مسکونی، تجاری، پادگان‌ها و مراکز آموزشی استفاده شود در کاهش مصرف منابع آبی بسیار مؤثر خواهد بود.

کمبود منابع آبی در استان اصفهان در سال‌های اخیر به شدت گسترش یافته است، و گرمایش جهانی و کاهش بارش‌ها این مشکلات را تشدید کرده است. کاهش ذخایر منابع آبی زیرزمینی و سطحی، فرونشست زمین، مشکلات زیست‌محیطی، و گردوغبار نیز از اثرات منفی کم آبی در این استان هستند. حکومت باید بینشی جدی تر نسبت به این مشکلات داشته باشد و اقدامات لازم را برای سازماندهی بهینه منابع منابع آبی این استان انجام دهد.