مدل سازی ماهواره‌ای شفافیت منابع آبی خلیج فارس و دریای عمان

یک پژوهش علمی اخیر نشان داده است که استفاده از داده‌های ماهواره‌ای می‌تواند به بررسی و پایش شفافیت منابع آبی در دریاهای جنوبی ایران کمک کند. این پژوهش که توسط پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی انجام شده است، نشان داده است که این روش با استفاده از سنجنده ماهواره‌ای Sentinel-۳ (OLCI) برای دریاهای جنوبی ایران مدل‌سازی شفافیت منابع آبی را امکان‌پذیر می‌سازد. در این پژوهش، اندازه‌گیری‌های میدانی دریاها با داده‌کاوی‌های ماهواره‌ای به منظور مدل‌سازی شفافیت منابع آبی ترکیب شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که شفافیت منابع آبی دریای عمان و خلیج فارس تغییراتی سالانه داشته و با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای می‌توان به بررسی و پایش این تغییرات و ارزیابی سلامت اکوسیستم دریایی پرداخت. این پژوهش می‌تواند به منظور نظارت بر کیفیت منابع آبی در این دریاها و حفاظت و سازماندهی بهتر منابع دریایی استفاده شود.

به گزارش دیجیاتور به نقل از پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی، دکتر کیوان کبیری، محقق طرح در این باره گفت: آگاهی و داشتن ‏اطلاعات از شفافیت منابع آبی دریا برای حفظ سلامتی اکوسیستم دریایی بسیار حیاتی است؛ از این رو روشی برای اندازه‌گیری این پارامتر با استفاده از داده‌های ماهواره‌ سنجنده ‏Sentinel-۳ (OLCI)‌‏ برای دریاهای جنوبی ایران (خلیج فارس، تنگه هرمز و دریای عمان) مدل‌سازی ‏و توسعه داده شد.‏

وی در خصوص دلیل انتخاب این داده‌های ماهواره‌ای، گفت: دلیل انتخاب این داده‌های ماهواره‌ای ‏در کنار جدید بودن، دسترسی آزاد و بدون هزینه به آنها است. با تجزیه و تحلیل این داده‌های ‏ماهواره‌ای در کنار اندازه‌گیری‌های میدانی انجام شده در قالب ۸ گشت دریایی کاوشگر ‏خلیج فارس در این دریاها، مدلی بومی و بهینه‌ شده برای دریاهای جنوبی ایران به منظور تخمین ‏مقادیر شفافیت منابع آبی‎ ‎توسعه داده ‌شد.‏

پپژوهشگر این طرح افزود: این مدل که بر پایه دو باند آبی و سبز این سنجنده است، نتایجی ‏دقیق‌تر و مؤثرتر از مدل‌های جهانی موجود به دست داد که در نهایت فرمولی دقیق برای تخمین ‏مقادیر‎ ‎قابلیت رؤیت دیسک سشی (‏Secchi disc depth‏) که نمایانگر شفافیت منابع آبی است، در این ‏مناطق ارائه کرد.

مدل‌سازی ماهواره‌ای شفافیت منابع آبی خلیج فارس و دریای عمان

به گفته وی، اهمیت این پژوهش در آن است که تغییرات در شفافیت منابع آبی دریاها می‌تواند ‏اطلاعات زیادی درباره سلامت محیط‌های دریایی و تأثیر آلاینده‌ها‌های مختلف (اعم از طبیعی و یا با ‏منشأ انسانی) ارائه دهد.

کبیری تاکید کرد: این پژوهش به پایش و درک این تغییرات با استفاده از داده‌های ‏ماهواره‌ای که مناطق گسترده‌تری را پوشش می‌دهند و هزینه‌ بسیار کمتری نسبت به ‏اندازه‌گیری‌های سنتی میدانی در دریاها دارند، کمک می‌کند‎.‌‏ ‏

مجری طرح با اشاره به نتایج به دست آمده از این مطالعات، گفت: بر اساس نتایج این تحقیق، نوسانات سالانه مقادیر‎ ‎قابلیت رؤیت دیسک سشی‎ ‎در دریای عمان‎ ‌‏۵ تا ‌‏۱۸ متر است که به طور مشخص بیشتر این نوسانات در خلیج فارس (۴ تا ۱۲ متر) و تنگه ‏هرمز‎ ‌‏(۷-۱۰ متر) است‎.‎

وی اظهار کرد: این پژوهش مبنایی برای استفاده از داده‌‏های ماهواره‌ای به منظور نظارت بر کیفیت منابع آبی در این دریاهای جنوبی ایران است و کمک می‌کند تا ‏این محیط‌های دریایی مهم را حفاظت و سازماندهی کرد.

نتایج این طرح در قالب مقاله‌ای ‏ISI‏ در ‏مجله «علوم محیطی و پژوهش آلاینده‌ها‌ها» به چاپ رسیده است.‏

آگاهی و داشتن ‏اطلاعات از شفافیت منابع آبی دریا برای حفظ سلامتی اکوسیستم دریایی بسیار حیاتی است. روشی برای اندازه‌گیری این پارامتر با استفاده از داده‌های ماهواره‌ سنجنده ‏Sentinel-۳ (OLCI)‌‏ برای دریاهای جنوبی ایران (خلیج فارس، تنگه هرمز و دریای عمان) مدل‌سازی ‏و توسعه داده شد. این مدل نتایج دقیق‌تر و مؤثرتری از مدل‌های جهانی موجود به دست داد که در نهایت فرمولی دقیق برای تخمین مقادیر شفافیت منابع آبی در این مناطق ارائه کرد. تغییرات در شفافیت منابع آبی دریاها می‌تواند اطلاعات زیادی درباره سلامت محیط‌های دریایی و تأثیر آلاینده‌ها‌های مختلف (اعم از طبیعی و یا با منشأ انسانی) ارائه دهد. استفاده از داده‌های ماهواره‌ای به منظور نظارت بر کیفیت منابع آبی در دریاهای جنوبی ایران می‌تواند محیط‌های دریایی را حفاظت و سازماندهی کند.