ضرورت افزایش ظرفیت‌های علم و فناوری دریامحور

در دومین همایش بین‌المللی و چهارمین همایش ملی توسعه پایدار دریا محور، دکتر سید احمد فاضل زاده رییس مؤسسه ISC در حضور امیردریادار و محققان حوزه علوم دریایی، بر اهمیت توسعه پایدار در حوزه دریا تاکید کرد. او استدلال کرد که دریاها و اقیانوس‌ها توانایی‌های بسیاری را برای توسعه علم و فناوری، افزایش کار و ثروت، تأمین نیازهای حیاتی و ایجاد تمدن‌های جدید دارند. او همچنین به نقش بسیار مهم ایران در استفاده از دریا و تحقق توسعه کشور از طریق آن اشاره کرد. در ادامه، او از رکورد ثبت شده توسط ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش ایران در دور کره زمین و اهمیت ساخت و ساز علمی در حوزه دریا محور خبر داد. همچنین ایران در تولیدات علمی دریا محور رتبه برتری را در منطقه آسیا دارد و کشورهای آلمان، کانادا و استرالیا بیشترین همکاری علمی را با ایران در این زمینه دارند. در نهایت، وی به نقش موسسه آموزش عالی‌های کشور در ساخت و ساز علمی دریا محور اشاره کرد و بیان کرد که براساس آمارها موسسه آموزش عالی آزاد، موسسه آموزش عالی تهران و موسسه آموزش عالی تربیت مدرس بیشترین تولیدات علمی را در این حوزه داشته‌اند.

به گزارش دیجیاتور به نقل از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان دین محمدی (ISC)، دکتر سید احمد فاضل زاده رییس مؤسسه ISC در دومین همایش بین المللی و چهارمین همایش ملی توسعه پایدار دریا محور در محل موسسه آموزش عالی علوم و فنون دریایی خرمشهر که با حضور امیردریادار دکتر حبیب الله سیاری، معاون هماهنگ کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران و سایر میهمانان داخلی و خارجی و محققان حوزه علوم دریایی برگزار شد، بر اهمیت توسعه پایدار در حوزه دریا تاکید کرد.

وی گفت: به فرموده مقام معظم رهبری در روابط حکومتی‌های کلی توسعه دریا محور که در ۱۶ آبان ۱۴۰۲ ابلاغ شد، «دریاها و خصوصاً دریاهای آزاد و اقیانوس‌ها از مواهب الهی و ذخایر و منابع سرشاری برای زمینه‌سازی رشد علم و فناوری، افزایش کار و ثروت، تأمین نیازهای حیاتی و ساخت و ساز اقتدار و بستر مناسبی برای تمدن‌سازی هستند». همچنین رهبر معظم تحول اساسی در این ابلاغیه در خصوص ظرفیت و جایگاه ایران در استفاده از دریا فرودند: «ایران با موقعیت ممتاز جغرافیایی و قرارداشتن بین دو دریا و برخورداری از هزاران کیلومتر سواحل و نیز جزایر و ظرفیت‌های فراوان بر زمین مانده، لازم است با حضور مؤثر در دریاکنار، فراساحل، دریا و اقیانوس و بهره‌گیری از آن به عنوان یک پیشران و محور توسعه کشور، برای احراز جایگاه شایسته منطقه‌ای و جهانی در بهره‌گیری از دریا اقدام کند.»

وی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران ۲۷۰۰ کیلومتر مرز آبی و۵۸۰۰ کیلومتر خط ساحلی دارد که پتانسیل مناسبی جهت گسترش دانش مالی دانش بنیان دریا محور است.

فاضل زاده افزود: ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش متشکل از ناوشکن تمام ایرانی دنا و ناوبندر مکران پس از هشت ماه دریانوردی و طی بیش ۶۵ هزار کیلومتر مسیر دریایی، یک دور ۳۶۰ درجه دور کره زمین انجام داد، و برگ زرین دیگری در کارنامه علم، فناوری و اقتدار امنیتی جمهوری اسلامی ایران از خود بر جای گذاشت. این حرکت عظیم رکوردهای بسیاری در حوزه علم و فناوری را در مطالعات تاریخی کشور ثبت نمود.

وی به تبیین تولیدات علمی بین المللی دریامحور جمهوری اسلامی ایران پرداخت و بیان کرد: جمهوری اسلامی ایران در زمینه ساخت و ساز علم جایگاه پانزدهم بر اساس پایگاه اسکوپوس و جایگاه هفدهم بر اساس پایگاه وب او ساینس را دارد. همچنین بر اساس گزارش سال ۲۰۲۳ سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) در خصوص اقتصادهای نوآور برتر، کشورهای هند، ایران و قزاقستان در منطقه آسیای مرکزی و جنوبی به ترتیب در جایگاه اول تا سوم قرار گرفته اند.

رییس مؤسسه IS خاطرنشان کرد: در حوزه تولیدات علمی بین المللی دریا محور در بازه زمانی ۲۰۲۲-۲۰۱۳ ایران با ۲۸۱۶ مدرک جایگاه ۳۲ در سطح بین المللی و جایگاه ۴ در میان کشورهای اسلامی را داراست.

نمودار ۱ و ۲ به ترتیب جایگاه کشورهای جهان و کشورهای اسلامی را در حوزه تولیدات علمی دریا محور در بازه زمانی ۲۰۲۲-۲۰۱۳ نشان می دهد.

نمودار ۱- جایگاه کشورهای جهان در تولیدات علمی دریا محور در بازه زمانی ۲۰۲۲-۲۰۱۳

نمودار ۲- جایگاه کشورهای اسلامی در تولیدات علمی دریا محور در بازه زمانی ۲۰۲۲-۲۰۱۳

وی افزود: کشورهای آلمان، کانادا و استرالیا بیشترین همکاری علمی را در تولیدات علمی دریا محور با جمهوری اسلامی ایران داشته اند. همچنین عمده تحقیقات دریایی در سطح دنیا به اکولوژی علوم محیطی، زیست شناسی منابع آبی شیرین دریایی و فناوری طراحی تعلق دارد. در جمهوری اسلامی ایران پژوهش های حوزه علوم دریایی عمدتا در موضوعات فناوری طراحی، اکولوژی علوم محیطی و زمین شناسی بوده است.

نمودارهای ۳ و ۴ تولیدات علمی دریامحور را به تفکیک حوزه موضوعی به ترتیب در دنیا و ایران در بازه زمانی ۲۰۲۲-۲۰۱۳ نشان می دهد.

نمودار ۳- تولیدات علمی دریا محور (MARINE) کشورهای جهان در بازه زمانی ۲۰۲۲-۲۰۱۳ به تفکیک حوزه موضوعی

نمودار ۳- تولیدات علمی دریا محور (MARINE) ایران در بازه زمانی ۲۰۲۲-۲۰۱۳ به تفکیک حوزه موضوعی

فاضل زاده به نقش موسسه آموزش عالی های کشور در تولیدات علمی دریا محور پرداخت و گفت: در سطح کشور موسسه آموزش عالی آزاد، موسسه آموزش عالی تهران و موسسه آموزش عالی تربیت مدرس به ترتیب با ۵۲۰، ۳۷۲ و ۱۶۷ مدرک، بیشترین تولیدات علمی را در حوزه علوم دریا داشته داشته اند.

جدول زیر میزان تولیدات علمی موسسه آموزش عالی های کشور در حوزه علوم دریا را نشان می دهد.

وی گفت: به طور متوسط سالانه بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ همایش ملی و بین‌المللی توسط مؤسسه ISC نمایه سازی می شود که در حدود یک درصد از این همایش ها در حوزه علوم دریا است. که نشان می دهد ظرفیت تحقیقات علوم دریایی مغفول مانده و نیازمند تامین مالی بیشتر است.

در انتهای این دیدار نیز دکتر فاضل زاده رییس مؤسسه ISC لوح یادبود ISC را به دکتر امیر اشتری رییس موسسه آموزش عالی علوم و فنون دریایی خرمشهر تقدیم کرد.

توسعه پایدار دریاها و خصوصاً دریاهای آزاد و اقیانوس‌ها از مواهب الهی و ذخایر و منابع سرشاری برای زمینه‌سازی رشد علم و فناوری، افزایش کار و ثروت، تأمین نیازهای حیاتی و ساخت و ساز اقتدار و بستر مناسبی برای تمدن‌سازی هستند. ایران با موقعیت ممتاز جغرافیایی و قرارداشتن بین دو دریا و برخورداری از هزاران کیلومتر سواحل و نیز جزایر و ظرفیت‌های فراوان بر زمین مانده، لازم است با حضور مؤثر در دریاکنار، فراساحل، دریا و اقیانوس و بهره‌گیری از آن به عنوان یک پیشران و محور توسعه کشور، برای احراز جایگاه شایسته منطقه‌ای و جهانی در بهره‌گیری از دریا اقدام کند. کشورهای هند، ایران و قزاقستان در منطقه آسیای مرکزی و جنوبی به ترتیب در جایگاه اول تا سوم قرار گرفته اند. در سطح کشور موسسه آموزش عالی آزاد، موسسه آموزش عالی تهران و موسسه آموزش عالی تربیت مدرس به ترتیب با ۵۲۰، ۳۷۲ و ۱۶۷ مدرک، بیشترین تولیدات علمی را در حوزه علوم دریا داشته داشته اند.