ساخت و ساز مستند “احمد” در استخراج معدنی دشوارتر بوده است

در پنجاه و یکمین برنامه «مستندات یکشنبه»، که به تهیه و پخش اثر سینمایی‌های مستند پرداخته، اثر سینمایی «احمد» به کارگردانی مصطفی رزاق‌کریمی و تهیه‌کنندگی غلامعلی اصغریان نمایش داده شد. پس از نمایش این اثر سینمایی، نشست نقد و بررسی آن با حضور نویسنده، تهیه‌کننده سینمای مستند و کارگردان برگزار شد. در این نشست، بحث‌های متعددی درباره محتوا و سطح تاثیر این اثر سینمایی صورت گرفت، در حالی که میزان سختی‌ها و چالش‌های ساخت این مستند در شرایط سیاسی فعلی بررسی شد. حضور حوزه‌های مختلفی در ساخت این اثر سینمایی و تلاش برای به ارمغان آوردن یک اثر عالمانه و هنرمندانه نیز تحسین شد.ادامه این گفتگو‌ها و بحث‌ها درباره اهمیت و تأثیرات موارد هنر صوتی دوبله و بیان زبان و صدا در اثر سینمایی‌های مستند نیز مورد بررسی قرار گرفت.

به گزارش دیجیاتور، پنجاه و یکمین برنامه «مستندات یکشنبه» که زیرمجموعه سینماتک خانه هنرمندان ایران به پخش اثر سینمایی‌های مستند می‌پردازد، یکشنبه ۲۰ اسفند ۱۴۰۲، به نمایش اثر سینمایی مستند «احمد» به کارگردانی مصطفی رزاق‌کریمی و تهیه‌کنندگی غلامعلی اصغریان اختصاص داشت.

پس از نمایش این اثر سینمایی نیز نشست نقد و بررسی آن با حضور سید علی میرفتاح نویسنده و مطبوعات‌نگار، سعید رشتیان تهیه‌کننده سینمای مستند و مصطفی رزاق‌کریمی کارگردان اثر، در سالن فریدون ناصری خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

مصطفی رزاق‌کریمی در این نشست گفت: حرف‌های زیادی برای گفتن دارم اما در عین حال حرفی ندارم. زیرا مدت ۴ سال با این پروژه بودم و فراز و نشیب‌هایی را از سر گذراندم. بنابراین از صحبت و نقد دوستان استقبال می‌کنم. این اثر سینمایی شرایط خاص خود را داشت و از اینکه امروز برای شما به نمایش گذاشته شد، خوشحالم.

سید علی میرفتاح در ادامه این نشست بیان کرد: به دست اندرکاران این اثر سینمایی، خسته نباشید و تبریک می‌گویم. زیرا می‌دانم ساختن چنین مستندی در سال ۱۴۰۱- ۱۴۰۲ جز دشوارترین کارها بوده و حتی از کار استخراج معدنی نیز سخت‌تر است. شاید اگر این اثر سینمایی ۱۰ سال پیش و یا حتی بعد از ۸۸ ساخته و نمایش داده می‌شد، معنای دیگری داشت و مواجهه دیگری با آن صورت می‌گرفت. اما اکنون کار به لحاظ فضای سیاسی خیلی دشوارتر است؛ زیرا در حال حاضر سم مهلکی به عنوان مستند سیاسی توسط یک‌سری از رسانه‌هایی که با اغراض هستند وارد ذهن و ضمیر مردم شده است.

وی افزود: آنها (شبکه‌های ماهواره‌ای) از آرشیو بسیار غنی برخوردار بودند و با ظاهر خیلی خوبی کار کرده‌اند. بنابراین کارهایشان خیلی در ذهن و ضمیر مردم رفته است. به عنوان مثال شبکه‌های ماهواره‌ای درباره مطالعات تاریخی معاصر، آثار بسیاری را در ظاهر مستند به نمایش گذاشته‌اند؛ آثاری که اغلب سند درستی نداشته است. با این حال هیچ وقت فرصت نقد آنها و توضیح خواستن درباره آثارشان فراهم نشده است.

این مطبوعات‌نگار در ادامه بیان کرد: ساختن چنین فیلمی در این موقعیت، بسیار دشوار است. زیرا در چنین شرایطی کار کردن روی موضوعاتی از این دست و به طور کل مستندسازی درباره تحول اساسی، مانند راه رفتن روی پل صراط است. با این همه آقای رزاق کریمی خیلی خوب از عهده این کار برآمده‌اند و کار مهمی انجام داده‌اند. از آسیب‌های جدی مطالعات تاریخی شفاهی و مستندهایی این گونه، این است که آدم‌ها همیشه خودشان محور و آدم خوب ماجرا می‌شوند و تقصیرات را گردن کسان دیگری می‌اندازند. اما در این مستند ما شاهد چنین اتفاقی نیستیم.

میرفتاح در ادامه صحبت‌هایش گفت: آقای رزاق کریمی وارد حوزه‌های مختلفی شده و صحبت‌ها را تا جای ممکن بیان کرده و حتی نقش محوری را کم کرده است. این کار دشواری است و از این بابت ما به معنای حقیقی کلمه با یک داکیومنت مواجه هستیم. شخصا از این بابت خرسندم و امیدوارم این نسل جوانی که در حوزه مستند کار می‌کنند، این شیوه‌های عالمانه و هنرمندانه را نیز بیشتر یاد گرفته و به کار بگیرد.

وی ادامه داد: اکنون مستندهای گوناگونی در شبکه‌های مختلف وجود دارد ولی این شیوه هنرمندانه و عالمانه در آنها کم‌رنگ بوده و بیشتر به ظواهر و زرق و برق اثر توجه می‌شود. در واقع بعد از تماشای این آثار، چیزی دست شما نیامده و روشنگری اتفاق نمی‌افتد و به دانسته‌های شما اضافه نمی‌شود. در این اثر سینمایی حداقل ۲ سند رو شد که تا پیش از آن از آنها اطلاع نداشتیم.

غلامعلی اصغریان در ادامه این نشست بیان کرد: دلیل حضورم در این نشست تکلیفی بود که آقای رزاق کریمی، بنده را به آن موظف کرد. من منتقد نیستم و کارم نقد اثر سینمایی نیست. شاید دلیلی که الان در خدمتتان هستم، این باشد که از ابتدا که فکر ساختن این اثر مطرح شد، به نوعی طرف مشورت با آقای رزاق کریمی قرار گرفتم. ایشان درباره اینکه آیا وارد این موضوع بشود یا خیر از بسیاری پرس و جو کرد و من هم یکی از آنها بودم. به وی گفتم حتما این کار را انجام دهید چون موضوع بسیار حاد و پرمناقشه‌ای است که اگر کسان دیگری با سلایق دیگر وارد شوند، شاید روایت گری تحت شعاع سلیقه آنها قرار گیرد و نتیجه مناسب و جذابی حاصل نشود.

وی افزود: تجربه این اتفاق در اثر سینمایی مستند «بانو قدس ایران»، بسیار تجربه موفقی بود. یعنی رزاق کریمی توانسته بود با انتخاب ساختار مناسب، تعلیقی را در اثر ایجاد کرده و مخاطب را با خود در موضوعی که آن زمان اشراف و کشفی نسبت به آن وجود نداشت، همراه کند. بنابراین مستند موفقی ساخت و ساز شده است. شخصا با نگاه به آن تجربه، ایشان را تشویق کردم که حتما به این مسیر ورود کنند.

این تهیه‌کننده در پایان بیان کرد: اثر سینمایی «احمد» تاکنون اثر سینمایی بسیار پر گفت‌وگویی بوده و در مکان‌های مختلف درباره آن صحبت شده است. ورود به این حوزه کار شجاعانه‌ای بوده است. به هر ترتیب مستند در یک جاهایی به موفقیت‌هایی دست پیدا کرده و در بخش‌هایی نیز بسیار قابل گفت‌وگو است.

نتیجه مستند “احمد” به کارگردانی مصطفی رزاق‌کریمی و تهیه‌کنندگی غلامعلی اصغریان، در نشست نقد و بررسی آن مورد توجه قرار گرفت. حرف‌های زیادی برای گفتن در مورد این اثر سینمایی وجود دارد. مستند با شرایط خاص خود برخورد کرده و انجام آن برای تیم سازنده چالش‌هایی را ایجاد کرده است. در حوزه مستندسازی، این کار مهم و دشوار بوده و ساخت و ساز این اثر در موقعیت فعلی جامعه بسیار چالش برانگیز است. از آسیب‌های جدی مطالعات تاریخی شفاهی و مستندهایی این گونه، این است که آدم‌ها همیشه خودشان محور و آدم خوب ماجرا می‌شوند و تقصیرات را گردن کسان دیگری می‌اندازند. مستند “احمد” با انتخاب ساختار مناسب، موفق به جلب توجه مخاطبان شده و بازتاب‌های مثبتی تجربه کرده است.