نقد مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی درباره سکوهای خارجی

همایش “استعمار سایبری” به مناسبت دوازدهمین سالروز تأسیس شورای عالی فضای مجازی برگزار شد. در این همایش، مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی به بررسی انتقادی گرفته شد و نقدها و انتقاداتی درباره این مصوبه ارایه شد. اساتید و صاحب نظران حوزوی و دانشگاهی در زمینه فضای مجازی در این همایش سخن گفتند. از جمله مسائل مورد بحث، دسترسی به سکوهای خارجی و تأثیرات منفی اجرای مصوبه بر امنیت اطلاعات کشور بود. همچنین مسائل نظارت بر فضای مجازی، حاکمیت و ایجاد سیستم عامل بومی در زمینه AI نیز مورد بحث قرار گرفت. از جمله اعتراض‌هایی که در همایش مطرح شد، عدم پاسخگویی دبیر شورای عالی فضای مجازی به سوالات و انتقادات برخی از شرکت‌کنندگان بود که منجر به اختلال در برگزاری همایش شد. این همایش با ارایه دیدگاه‌های مختلف درباره مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی به پایان رسید.

به گزارش دیجیاتور، همایش «استعمار سایبری» با هدف بررسی انتقادی مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی درباره سکوهای خارجی، به مناسبت دوازدهمین سالروزتأسیس شورای عالی فضای مجازی در سالن سازمان معرفی محصولات اسلامی شهرستان قم با سخنرانی اساتید و صاحب‌نظران حوزوی و دانشگاهی در زمینه فضای مجازی برگزار شد و این همایش از حمایت ۱۵ مرکز علمی و فرهنگی برخوردار بود.

در ابتدای این همایش، ضمن گزارش از مصوبه شماره ۱۰۸۱۲۰ شورای عالی فضای مجازی با عنوان «بررسی راهکارهای افزایش میزان سهم تردد داخلی به نسبت تردد خارجی و مقابله با پالایش‌شکن ها» محور اساسی منتقدان، بند چهارم این مصوبه بیان شد. در این بند، زمینه دسترسی همه کاربران ایرانی به سکوهای خارجی (اعم از پیام‌رسانهاو غیرپیام‌رسانها و اعم از بالفعل و بالقوه) فراهم شده است.

اولین سخنران همایش، حجت الاسلام مهدی صرامی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم و رئیس مرکز راهبردی فقه حکومتی بودند که ذیل عنوان «تعارض مصوبه با مبانی فقهی و دیدگاه‌های مقام معظم رهبری»، سخنرانی کردند. وی با ذکر تعابیر و بیانات مهم و شفاف رهبر تحول اساسی درباره فضای مجازی، به ضرورت جدی کنترل و ساماندهی فضای مجازی و کوتاه کردن دست دشمنان و نرم‌افزارهای خارجی از فضای مجازی کشور پرداخت. و متقابلاً با اشاره به بند چهارمِ مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی، از دسترسی گسترده و سلطه دشمنان به اطلاعات و بیگ‌دیتای کشور و تبعات بسیار منفی آن در صورت اجرای مصوبه سخن راند. ایشان در پایان سخنان خویش با اشاره به نقش کارشناسان و مشاوران در تصمیم‌سازی برای مسئولان، کارشناسان مرکز ملی که مصوبه اخیر را تهیه کرده‌اند را دعوت به مناظره با کارشناسان منتقد نمود.

کاظم فولادی، رئیس دانشکدگان فارابی تهران، با اشاره به موضوع «این‌همانی سایبر و حاکمیت» و با ارائة پنج دیدگاه در زمینه رابطه میان «سایبر» و «حاکمیت»، دیدگاه صحیح را «این‌همانی» این دو بیان کرد.

وی افزود: نتیجه دیدگاه نادرست بسیاری از نخبگان و مسئولان درباره رابطه میان این دو، تصمیمات اشتباه در زمینه فضای سایبر بوده است که مصوبه خطرناک اخیر شورای عالی فضای مجازی نیز در همین راستا قرار دارد.

به گفته این استاد موسسه آموزش عالی و کارشناس برجسته AI، هیچ حکومتی حاضر نیست سهم خودش از حاکمیت را با کسی تقسیم کند و در حال حاضر کشورهایی مانند آمریکا، روسیه و چین، با همین دیدگاه پنجم فضای مجازی خود را سازماندهی می‌کنند. جمله معروف مقام معظم رهبری نیز که فرموده‌اند، «فضای مجازی به اندازه تحول سیاسی اهمیت دارد»، ناظر به همین نگاه است.

حجت‌الاسلام سیدعلیرضا طباطبایی عضو هیأت علمی موسسه آموزش عالی علوم قضائی که دارای دکترای حقوق فضای مجازی با اشاره به موضوع «خوانش مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی از منظر حکمرانی متعالی» سخنرانی کرد و گفت: اصطلاح «حکمرانی خوب» و مبتنی دانستن آن بر اومانیسم، سکولاریسم و لیبرالیسم، بیان کرد اندیشمندان ما در برابر آن، «حکمرانی متعالی» را مطرح کرده‌اند.

عضو هیأت علمی موسسه آموزش عالی علوم قضائی که دارای دکترای حقوق فضای مجازی است، ضمن تصریح به این‌که میثاق ملی ما کاملاً فضیلت محور است و معیارهای «حکمرانی متعالی» را داراست، به بخشی از قوانین مانند دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر اشاره کرد و با بیان اولین بند از اصل سوم میثاق ملی، که رشد فضائل اخلاقی و مبارزه با کلیه مظاهر فساد است، مجوز دادن به بستر نرم‌افزاری‌های خارجی و زمینه‌سازی برای حضور گسترده مردم در آن را که در مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی آمده است ناقض این اصل ارزیابی کرد.

دبیر شورای عالی فضای مجازی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی، سیدمحمدامین آقامیری، که با همراهان خویش به صورت سرزده به همایش آمده بود، در فرصت سخنرانی که توسط مسئولین همایش برای ایشان فراهم شد، سخنان کوتاهی ایراد کرد. پس از سخنان وی، برخی شرکت‌کنندگان در همایش سوالات و اعتراض‌های جدی به ایشان مطرح کردند که بی‌پاسخ ماند و همایش دقایقی با اختلال مواجه شد.

حجت‌الاسلام محمدرضا فلاح شیروانی، رئیس مؤسسه میراث و تمدن توحیدی (فتوت)، مباحث خود را با عنوان «خروجی بیست سال سیاستگذاری فضای مجازی» ایراد کرد.

وی با قرائت بخش‌هایی از سخنان مقام معظم رهبری درباره سازماندهی فضای مجازی کشور که در طول سال‌های گذشته ایراد کرده‌اند، به نقد جدی روابط حکومتی‌ها و عملکرد مسئولان مرتبط با فضای مجازی کشور پرداخته، وضعیت فعلی را غیرقابل تحمل دانستند. ایشان در جمع‌بندی سخنانشان گفتند: مسئولان باید به گونه‌ای فضای مجازی را سازماندهی کنند که معضلات و مفاسد گستردة آن از بین برود. حوزه هم باید با مطالبه‌گری و ارائه فکر در این مسیر همکاری کند.

مهدی‌رضا برنا، در سخنرانی خود با عنوان «حراج داده‌های ملی و سلطه اطلاعاتی دشمن»، ضمن بیان ویژگی‌های مثبت برخی بندهای مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی، به تبیین بند چهارم که به عنوان «بند پوسته» شهرت یافته است پرداختند.

این استاد موسسه آموزش عالی و پژوهشگر AI، اشراف و سلطه صاحبان سکوهای خارجی به اطلاعات کشور و حراج داده‌های ملی را در صورت استفاده از پوسته‌ها قطعی دانست و با اشاره به تجربه چند سال قبل کشور در زمینه پوسته‌های تلگرام، عدم ثبات پوسته‌ها و از بین رفتن آنها با یک تصمیم از ناحیه مالکان سیستم عامل را خاطرنشان ساختند.

وی با اشاره به اهمیت ایجاد سیستم عامل بومی در ادامه، با توجه به اطلاق بند چهارم و ذکر کلمه “بالقوه”، شمولیت آن نسبت به پوسته‌های سامانه‌های AI را بسیار خطرناک‌تر از پوسته‌های پیامرسان‌ها دانستند.

حجت‌الاسلام محسن انبیایی، از اساتید سطوح عالی حوزه علمیه قم و پژوهشگر فضای مجازی، در سخنرانی خود با عنوان «نسبت قواعد بالادستی فقه با مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی»، با تفکیک میان «فقه تجویز» و «فقه تدبیر» خاطرنشان کرد: الگوی مطلوب ما فقه تدبیر است که در آن فقه، علاوه بر استنباط و بیان موارد حلال و حرام در یک حوزه خاص، وارد مرحله نظام‌سازی شده، به ارائه الگوی مدیریتی می‌پردازد. اما متأسفانه در حال حاضر، در مواردی فقه تجویز نیز در حاکمیت بدرستی عمل نمی‌شود که موضوع مصوبه اخیر از آن جمله است.

وی با اشاره به برخی آیات قرآن کریم گفت: یک تصمیم‌ساز و یا تصمیم‌گیر باید با روح کلی حاکم بر قوانین دین محمدی آشنا شده و تا زمانی که با نگاه خاص قرآن در برخورد تمدنی دو جبهه حق و باطل آشنا نشود، نمی‌تواند تصمیمی صحیح را اتخاذ نماید. بر این اساس ، آنچه در بند چهارم مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی مشهود است، عدم مواجهه مناسب با جبهه باطل به سردمداری آمریکا و اسرائیل است؛ در همین راستا، در حالی که سازمان‌هایی همچون NSA به شدت به دنبال به دست آوردن کلان داده ملی یعنی مهمترین سرمایه مملکت می‌باشند، این مصوبه با بی‌تدبیری آن را به رایگان در اختیار دشمنان قرار می‌دهد.

سیدعبدالصمدهادی‌اصل، فعال رسانه و فضای مجازی با اشاره به «نقش سکوها در شبکه‌سازی رسانه‌ای با تاکید بر مصوبه اخیر شورای عالی» و نقد مصوبه اخیر شورای عالی، مبتنی بر این مطلب گفت: فضای حاکم بر زیست مجازی در هر سکو، بر اساس رویکردهای فکری صاحبان آن سکو تنظیم می‌شود. بنابراین وقتی مالکان بستر نرم‌افزاری‌های خارجی، گرایش لبیرال و غیردینی دارند، خروجی چنین سکوها و پلتفرهایی، سبک زندگی غیراسلامی خواهد بود و نمی‌توان شبکه‌سازی اسلامی و انقلابی در این سکوها انجام داد.

این فعال رسانه، با طرح تجربه پوسته‌های تلگرامی در سال ۱۳۹۷ افزود: در این پوسته‌ها، صرفاً برخی کانال‌های معاند حذف شدند، اما بسیاری از کانال‌هایی که ظاهراً جرم علنی مرتکب نمی‌شدند و در عین حال، محتوای آنها ترویج اندیشه و سبک زندگی غربی بود، به صورت گسترده فعالیت می‌کردند. آقای هادی‌اصل بر اساس تجربه جریان‌سازی خود در فضای مجازی، تاکید کردند که شبکه‌سازی رسانه‌ای در سکوهای داخلی می‌تواند محقق شود.

سلمان کونانی دکترای حقوق فضای مجازی وعضو هیأت علمی موسسه آموزش عالی در پایان با اشاره به «اندیشه و تفکر حقوقی سیاسی مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی؛ تضمین حکمرانی ایرانی یا تحمیل استثنا و تخصیص آن» مباحثش را با رویکرد انتقادی شدید به ضعف مقررات‌گذاری در کشور به صورت عام، و مقررات‌گذاری در زمینه فضای مجازی به صورت عام، همراه کرد.

هدف بررسی انتقادی مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی بود. مدعیان نقض مبانی فقهی و دیدگاه‌های مقام معظم رهبری بودند. نخبگان انتقادات خود را به شدت مطرح کردند. این مقامات بر اهمیت کنترل و ساماندهی فضای مجازی تأکید داشتند. همچنین، خطر سلطه دشمنان بر اطلاعات کشور را هشدار دادند. تحقیقات نشان دادند که کشورهای دیگر با این دیدگاه پنجم روابط حکومتی‌گذاری فضای مجازی خود را سازماندهی می‌کنند. این نفرات از عدم مواجهه اندیشمندان و متخصصان با امر به معروف و نهی از منکر زمانه طی بررسی همچون مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی انتقاد کردند. تحقیقات نشان دادند که بررسی و تصمیم‌گیری در ایجاد قوانین باید با روح کلی حاکم بر قوانین اسلامی همخوانی داشته باشد. مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی به نظر شرکت‌کنندگان نامناسب و خطرناک بود. تحلیل‌ها نشان دادند که نیاز برای ایجاد سیستم عامل بومی احساس شده و زمینه‌سازی برای حضور مردم بر روی آن اهمیت زیادی داشت. توصیه برای مصوبه‌گیری قبل از اجرا از سوی کارشناسان مطرح شد.