چرا گربه «ستوان آینیشمور» به طرز مشکوکی فوت کرده بود؟/ دلیل تغییر دکوراسیون به شکل مینیمال

“شکوفه چرخی”، بازیگر، طراح صحنه و لباس و کارگردان صحنه نمایش، درباره انتخاب نمایش “ستوان آینیشمور” برای اجرا توضیح داد و بیان کرد که این متن تئاتر کمدی سیاهی است که درد، فقدان و اندوه را مورد بحث قرار می‌دهد. او به تجربه مخاطب فراهم شده توسط این متن تئاتر اشاره کرد و بیان کرد که “ستوان آینیشمور” به مبارزات مردم ایرلند برای استقلال می‌پردازد. او همچنین درباره چالش‌هایی که برای اجرای این نمایش واقع شد و طراحی مینیمالیستی صحنه نیز بحث کرد. او در پایان امیدواری خود را برای آینده صحنه نمایش ایران ابراز کرد و اظهار داشت که اگر صحنه نمایش به دست افراد کاربلد بسپارند، آینده خوبی خواهد داشت.

شکوفه چرخی بازیگر، طراح صحنه و لباس و کارگردان صحنه نمایش که نمایش «ستوان آینیشمور» را در پردیس صحنه نمایش شهرزاد روی صحنه دارد درباره دلیل انتخاب این متن تئاتر برای اجرای صحنه‌ای به خبرنگار دیجیاتور گفت: کمدی سیاه، اغلب درد، فقدان و اندوه را مورد بحث قرار می‌دهد و تجربه متضاد و جذابی را برای مخاطب فراهم می‌کند. «ستوان آینیشمور» اثر مارتین مک دونا، علاوه بر اینکه یک متن تئاتر طنز است، به ماهیت جدی مبارزات مردم ایرلند برای استقلال می‌پردازد و این امری جهان‌شمول است چون همه مردم دنیا در همه جا، مبارزه می‌کنند تا استقلال خودشان را به دست بیاورند.

کارگردان نمایش «خنده در طبقه بیست‌وسوم» درباره فرآیندی که پس از انتخاب اولیه متن تئاتر تا شروع تمرینات طی کرده است، عنوان کرد: انتخاب متن تئاتر و شیوه اجرایی یک نمایش به مکتب کاری کارگردان برمی‌گردد. صحنه نمایش، یک تجربه دیداری است و باید اجراهای متفاوتی از یک متن تئاتر دید تا تحلیل درستی از آن کسب کرد. متن تئاتر‌های خارجی، بارها و توسط گروه‌های نمایشی در کشورهای مختلف به نمایش درمی‌آید. بعضی از کارگردانان، میراث کشور خود را درون اجرا می‌گنجانند و این سبک کارگردانی، باعث می‌شود که مخاطب با میراث کشورهای دیگر نیز آشنا شود. من وقتی متن تئاتر «ستوان آینیشمور» را برای اجرا انتخاب کردم، تحلیل‌ها و ترجمه‌های گوناگونی را مورد مطالعه قرار دادم و حتی برش‌هایی از این متن تئاتر را بازنویسی کردم. همچنین اثر سینمایی تئاترهایی را که مارتین مک دونا در این راستا کارگردانی کرده بود، نگاه کردم. اینگونه شد که در نهایت، با اطلاعات کافی و کامل، مبادرت به آغاز تمرینات کردم.

وی درباره اینکه چرا تا به حال، متن تئاتر‌های تألیفی ایرانی را کارگردانی نکرده و هر سه تجربه کارگردانی وی برگرفته از متن تئاتر‌های ترجمه خارجی بوده است، توضیح داد: درباره انتخاب نکردن متن تئاتر‌های ایرانی باید بگویم، قصد هیچ گونه جسارتی به کارگردان‌هایی که متن تئاتر‌های ایرانی را انتخاب می‌کنند، ندارم. بلکه فضای مورد علاقه خود را برای اجرا در متن تئاتر‌های ایرانی نمی‌بینم. مگر اینکه یک متن تئاتر آیینی سنتی مثل «جعفر خان از فرنگ برگشته» نوشته حسن مقدم باشد. این نوع متن تئاتر در سال‌های اخیر، کمتر به نگارش درآمده است. از این رو، شاید لازم است دلیل این انتخاب را در این موضوع جستجو کرد.

کارگردان نمایش «پشت کلانتری، کوچه اول، تیر چراغ برق»، درباره چالش‌هایی که برای اجرای «ستوان آینیشمور» پشت سر گذاشته است، گفت: عمده ترین چالش ما، این بود که اداره کل هنرهای نمایشی ابتدا متن «ستوان آینیشمور» را رد کرد. بعد از صحبت‌ها و جلسات مکرر، قبول کردند که نمایش ما را بازبینی کنند. در انتها، همه‌چیز منوط به این شد که متن تئاتر بازنویسی شود و برخی از جملاتی را که در متن تئاتر گنجانده شده بود، به کار نبریم. فضای اجرا در قالب همان ایرلند بماند و بازیگران در اجرا، هیچ پیامی را منتقل نکنند. این مهم‌ترین چالش ما بود. هر نمایش‌نامه‌ای پیامی دارد که باید به روز باشد. هیچ متن تئاتر‌نویسی، نمایش‌نامه‌ای نمی‌نویسد که فقط برای همان دوران خودش باشد. متن تئاتر‌نویسانی همانند نیل سایمون و مارتین مک دونا، متن تئاتر‌نویسانی هستند که آثار آنها را می‌توان در هر دورانی اجرا کرد.

وی ادامه داد: همه بازیگران من را به عنوان «کارگردان قراردادی» می‌شناسند و می‌دانند که دوست ندارم بازیگران از چارچوب متن تئاتر فراتر بروند. از نظر من، متن تئاتر‌های خارجی، متن تئاتر‌های استانداردی هستند. بنابراین دوست ندارم این متن تئاتر که به درستی نوشته شده است، به بیراهه برود.

وی درباره طراحی مینیمالیستی صحنه نمایش مطرح کرد: متاسفانه امکان طراحی دکور را طبق آنچه مد نظرمان بود، نداشتیم. چون کل زمان اجرا با احتساب ورود تماشاگران و رورانس، یک ساعت است. ورود تماشاگران و رورانس بازیگران، حداقل پنج دقیقه زمان می‌برد. این زمان را از یک ساعت زمان اجرا کم کنید، پنجاه دقیقه زمان مفید اجرا خواهد بود. در نتیجه، سعی شد تا در این پنجاه دقیقه زمان مفید، به غیر از حذفیات اشاره شده، دیالوگ‌های مهم اثر گفته شود که بتواند پیام «ستوان آینیشمور» را برساند. در این صورت بود که نتوانستیم دکوری داشته باشیم که مخاطب را جذب کند. از این منظر هم مورد انتقاد قرار گرفتیم.

وی افزود: با استفاده از پرده پروجکشن و چیدمانی که داشتیم، برای تماشاگر امکان تصور کردن به وجود آوردیم. یکی از صحنه‌هایی که در اجرا مشاهده می‌شود، از آثار خود مارتین مک دونا است که براساس همین متن تئاتر نوشته شده است. ما در پرده پروجکشن از عکسی استفاده کردیم که تداعی‌کننده کلبه و بزرگراه مد نظر در متن تئاتر باشد و این تصور را برای مخاطب به وجود بیاورد که در یک نقطه دورافتاده حضور دارد. مضاف بر اینکه افکت‌های صوتی مناسب مثل صدای امواج منابع آبی و صدای سوسک در انبار به کار گرفته شده است. سعی کردیم در حدامکان از این عناصر استفاده کنیم تا فضاسازی مناسب ایجاد شود. از سوی دیگر، بیشتر از این هم امکان نداشتیم چون خود جابه‌جایی دکور هم زمان بر است. ما حتی مجبور شدیم چند صحنه‌ را با هم ترکیب کنیم تا کمترین جابه‌جایی صحنه را داشته باشیم. امیدواریم در همین حد مینی‌مالیستی توانسته باشیم، این فضاسازی را روی صحنه برای تماشاگر تصویر کرده باشیم.

بازیگر نمایش «بلیط صحنه نمایش ۲» در پایان درباره وضعیتی که برای آینده صحنه نمایش ایران تصور می‌کند، گفت: اگر صحنه نمایش ایران را به دست آدم‌های کاربلد بسپارند، آینده خوبی خواهد داشت. افراد بسیاری هستند که در این حوزه، تحصیل کرده‌اند و مرارت کشیده‌اند. خود من برای تحصیل در این حوزه با سختی‌های بسیاری روبه‌رو شدم. شب‌های زیادی بیدار ماندم تا برای اجرایی که قرار است راجع به آن صحبت کنم یا اجرا ببرم، اثر سینمایی ببینم یا اثر ادبی و نقد و تحلیل بخوانم و برنامه صوتی گوش بدهم. با آدم‌های بزرگی که در صحنه نمایش فعالیت می‌کنند، سابقه همکاری داشتم و مشقت‌های آنها را به چشم دیده‌ام. از این رو، قدر حرفه خودم را می‌دانم و دوست ندارم ببینم به قهقرا می‌رود. متأسفانه، الان متن تئاتر‌های بی‌کیفیتی را می‌بینیم که حتی در جشنواره صحنه نمایش فجر اجرا می‌شوند. چرا باید هر نمایشی در جشنواره صحنه نمایش فجر اجرا شود؟ از نظر من، این کار، توهین به اساتید صحنه نمایش کشور و دیگر بزرگان صحنه نمایش ایران است. البته که صحنه نمایش همیشه زنده است و امثال من که دلباخته این آثار خلاقانه هستیم، هیچ گاه نمی‌توانیم از آن دور شویم. امیدوارم در آینده، اداره کل هنرهای نمایشی اشراف بیشتری به این موضوعات داشته باشد و با وسواس بیشتری عمل کند.

نمایش «ستوان آینیشمور» با ترجمه زهرا جواهری و تهیه‌کنندگی فاطمه بامستی و بازی امیر عبادی، علی پیله‌ور، امیر زمانی فرد، محمد رضایی، نرگس موسوی، افق ایرجی، امیرحسین فهادان، میلاد صفوی و مهدی شاهی، از ۲۲ بهمن ماه تا ۲۵ اسفند ساعت ۱۸ در سالن شماره ۳ پردیس صحنه نمایش شهرزاد روی صحنه می‌رود.

در خلاصه روایت خیالی نمایش آمده است: روایت خیالی این متن تئاتر، تصویری بسیار خنده دار و البته تأثربرانگیز از زندگی تروریستی ایرلندی به نام پادریک است که عواطف قربانیانش برایش هیچ اهمیتی ندارد و در عوض، به گربه خانگی‌اش بسیار وابسته است و به آن عشق می ورزد. زمانی که پادریک در حال بمباران غیرنظامیان در ایرلند شمالی است، گربه اش به دلایلی نامعلوم می‌میرد …

نمایش “ستوان آینیشمور” یک متن تئاتر سیاه و طنز است که به ماهیت جدی مبارزات مردم ایرلند برای استقلال می‌پردازد و تجربه متضاد و جذابی را برای مخاطب فراهم می‌کند.افزود: در این متن تئاتر، تصویری بسیار خنده دار و البته تأثربرانگیز از زندگی تروریستی ایرلندی به نام پادریک است که عواطف قربانیانش برایش هیچ اهمیتی ندارد.