قابلیت‌های موجود در نواهای مذهبی در جامعه امروزی: راهکارها برای حفظ به‌روزرسانی

این متن درباره برگزاری جشنواره مدیحه سرایی و چاووشی خوانی روستایی رضوی است. در این جشنواره، نوعی هنر صوتی به نام چاووشی خوانی که دارای ریتم و وزن است، اجرا می‌شود. هدف این جشنواره ارتقاء و ترویج این آثار خلاقانه و به روز رسانی آن به منظور احیای آواها و نواهای متعددی است که به صورت تلویزیونی یا رادیویی نیز قابل استفاده باشند. این جشنواره از آثار برتر در بخش روستایی اقوام مختلف انتخاب می‌کند و آنها را در اختتامیه جشنواره تجلیل می‌کند. همچنین، بحثی درباره اهمیت بازتولید و به روز رسانی این آثار خلاقانه و تأثیر آن بر میراث و مطالعات تاریخی ما نیز مطرح شده است. نهایت هدف این جشنواره ارتباطی برقرار کردن بین آثار هنر صوتی و میراث ماست تا این آثار ماندگاری بیشتری داشته باشند.

به گزارش خبرنگار دیجیاتور، احمد صدری از پژوهشگران حوزه هنر صوتی نواحی که دبیری جشنواره مدیحه سرایی و چاووشی خوانی روستایی رضوی را نیز به عهده دارد، درباره ضرورت و ماهیت برگزاری این رویداد موسیقایی توضیح داد: یکی از گونه های موسیقایی ما در حوزه اقوام مختلف که جنبه کاربردی دارد، بحث چاوشی خوانی است. ضمن اینکه از قدیم اشخاصی که عازم زیارت می شدند طی مراسمی به همین نام، یک نوع آمادگی ذهنی، فکری و مذهبی کسب کرده و راهی می‌شدند.

وی با بیان اینکه اغلب مراسمی که در حوزه اقوام مختلف داریم، با هنر صوتی همراه است، عنوان کرد: این هنر صوتی ها آن‌گونه نیست که حتما با سازی همراه باشد یعنی می توان گفت آن تکیه کلامی که دارای ریتم و وزن است خود به خود در عرصه هنر صوتی نیز وارد می شود و لذا حضور ساز الزاما برای همه انواع هنر صوتی اقوام مطرح نیست و می تواند بر پایه کلام دارای ریتم و وزن باشد. در واقع چاووشی خوانی فضایی بوده که به لحاظ ذهنی شخص را برای تشرف به زیارت آماده می‌کرده و در اصل بخشی از آداب زیارت محسوب می‌شده است که در اقوام مختلف در گونه های مختلفی به‌صورت آوازی اجرا می شده است.

وی در رابطه با هدف جشنواره چاووشی خوانی و مدیحه سرایی روستایی نیز متذکر شد: هدف این بوده که عزیزانی که در روستاها با این نغمه ها آشنایی دارند وارد عرصه شده تا با احیا و کاربردهای جدیدتری بتوان از این نغمه ها بهره برد بر همین مبنا این بخش به جشنواره افزوده شد. در این راستا قرار است عزیزانی که در بخش روستایی در اقوام مختلف ملودی‌ها، آواها و نواهایی در ارتباط با چاوشی خوانی دارند، به دبیرخانه ارسال کنند تا از بین آنها آثار برتر برای اجرای صحنه ای انتخاب شود که در نهایت در اختتامیه روستای کندر میناب قدردانی می‌شوند.

دبیر جشنواره مدیحه‌سرایی و چاووشی‌خوانی روستایی رضوی همچنین گفت: امسال اولین سالی است که این بخش به جشنواره اضافه شده لذا لازمه این کار ابتدا شناسایی و معرفی این آثار خلاقانه به جامعه است.

این پژوهشگر هنر صوتی نواحی تاکید کرد: براساس این شناسایی در میان اقوام مختلف، افراد، گروه ها و قوم های متفاوت متوجه چنین رویدادی می‌شوند که حالت مسابقه ای دارد لذا مورد تشویق واقع می شوند و خود این روند باعث ایجاد رغبت می‌شود.

صدری با با بیان اینکه زمینه های اجتماعی چاووشی خوانی دیگر از بین رفته است، یادآور شد: در گذشته شاهد بودیم افرادی که می‌خواستند به مشهد یا کربلا یا زیارت حج بروند چنین مراسمی داشتند اما دیگر این اتفاق نمی افتد که بخواهند برایش مراسم بگیرند یا امر خاص تلقی بشود. این درست که بستر اجتماعی چنین محفل هایی الان نیست ولی به هرحال این آواها و نواها می تواند صورت های نو و کاربردهای جدیدی پیدا کرده و به جامعه شناسانده شود مثلا بخش هایی از این نواها و مدیحه یا چاووشی خوانی ها می تواند آهنگ سازی شود یا آواهایی به صورت امروزی ساخت و ساز شود که در فضای رادیو و تلویزیون استفاده و به مخاطب عرضه شود.

دبیر جشنواره مدیحه سرایی و چاووشی خوانی روستایی رضوی با تاکید بر اهمیت به روز رسانی چنین هنرهایی توضیح داد: چون بستر فرهنگی این ماجرا تغییر کرده است، حوزه های هنرهای سنتی متناسب با شرایط اجتماعی می تواند خودش را بازتولید کند. مثلا الان قبلا پرده خوانی در قهوه خانه ها انجام می شده که اصولا یک فضای مردانه بودند در حالی که کافی شاپ های کنونی فضایی است که بیشتر خانم ها حضور دارند و لذا دیگر نمی طلبد آنجا کسی نقالی یا شاهنامه خوانی بکند چون اقتصائات دیگری دارد. در این زمینه با نگاه به میراث خود، می‌توانیم در عرصه مدیحه سرایی و چاووشی خوانی نیز یک بازتولید جدید داشته باشیم تا بهره دیگری حاصل شود.

وی در بخش دیگری از صحبت های خود تصریح کرد: برنامه های رادیویی و تلویزیونی اغلب در مراسم مذهبی سراغ کارهای پاپ می‌روند. شرایطی که بین مضمون، محتوا و هنر صوتی رابطه تنگاتنگی وجود نداشته و ماجرا برپایه مضروف نیست، این در حالی است که چاوشی خوانی با میراث، مطالعات تاریخی و سنت های ما هم خوانی دارد و در صورت شناساندن، خیلی زود جای خودش را باز می کند. از همین ملودی ساده چاوشی خوانی، می‌شود به عنوان ماده خام استفاده کرد و آن را تبدیل به اقدامات و آثار جدیدتری کرد که بر این اساس سلیقه شنیداری مخاطبان نیز عوض می شود.

صدری در پایان تاکید کرد: هدف نهایی ما نیز همین است که این آثار به میراث و مطالعات تاریخی ما وصل شود و ماندگاری داشته باشد نه اینکه صرفا در یک رویداد و جشنواره‌ محصور بماند.

بنا بر این متن، ضرورت برگزاری جشنواره مدیحه سرایی و چاووشی خوانی روستایی رضوی برای تشرف به زیارت و آماده سازی ذهنی فرد برجسته است. در این رویداد موسیقایی، حضور ساز لازم نیست و صرفاً کلام دارای ریتم و وزن مطرح است. هدف اصلی جشنواره ترویج این هنرهای سنتی و چاووشی خوانی در جامعه و ایجاد رغبت در اجرا و شناسایی آثار برتر است. این هنرها قادر به بازتولید و استفاده از هنر صوتی ها در فضای رادیو و تلویزیون برای به روز رسانی خود هستند و با شناساندن آنها به میراث و مطالعات تاریخی ما، ماندگاری خواهند داشت.