صعود ساخت و ساز علم ایران در سال‌های پس از تحول سیاسی از طریق ۳۵پله

دکتر سید احمد فاضل زاده، رئیس مؤسسه استناد و پایش علم و فناوری جهان دین محمدی، در گفتگو با دیجیاتور، به مناسبت چهل و پنجمین سالگرد پیروزی تحول سیاسی ایران، تأکید کرد که تحول سیاسی باعث پیشرفت‌های علمی و فناوری در ایران شده و ساخت و ساز علم این کشور نسبت به اول تحول سیاسی ایران بیش از ۱۵۰ برابر شده است. وی همچنین افزود که در حوزه موضوعی “علوم طبیعی” و “فناوری طراحی و فناوری” بیشترین تعداد استناد را به خود اختصاص داده است.

به گزارش دیجیاتور به نقل از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان دین محمدی (ISC)، دکتر سید احمد فاضل زاده رئیس مؤسسه ISC گفت: امروز در چهل و پنجمین سالگرد پیروزی شکوهمند تحول سیاسی ایران قرار داریم و با نگاهی به گذشته می‌توان برکات این تحول اساسی عظیم اسلامی را در کشور مشاهده کرد.

وی گفت: این خیزش اسلامی دستاوردهای فراوانی برای ملت بزرگ ایران به ارمغان آورده است که از جمله آنها پیشرفت‌های بزرگ علمی و فناوری در عرصه‌های مختلف از جمله «علم»، «سلامت و بهداشت»، «امنیت»، «دانش مالی»، «تولیدی» و «مقررات‌گذاری» و … بوده است.

فاضل زاده گفت: همانگونه که رهبر معظم تحول اساسی بارها در بیاناتشان تاکید داشته اند، دانش و علم، به یک ملّت و به یک کشور اقتدار و قدرت می‌دهد، و تحول اساسی و حرکت عظیم انقلابی کشور و حاکمیّت تفکّر انقلابی و اسلامی بود که کشور را حرکت داد و پیش برد و باعث شد امروز جمهوری اسلامی ایران با ۳۵ پله صعود از رتبه ۵۲ در ابتدای پیروزی تحول اساسی به رتبه ۱۷ در ساخت و ساز علم دست یابد. همچنین ساخت و ساز علم ایران اکنون نسبت به اول تحول سیاسی ایران بیش از ۱۵۰ برابر شده است.

وی افزود: روند ساخت و ساز علم ایران در سالهای پس از تحول اساسی شکوهمند اسلامی در پایگاه معتبر بین المللی وب آو ساینس نشان می‌دهد در بیست سال اول تحول اساسی، میزان ساخت و ساز علم ایران در حال افزایش بوده است به طوری که سهم ایران در سال ۱۹۸۰، ۰۴/۰ (چهار صدم) درصد بوده و در سال ۱۹۹۹ به ۱/۰( یک صدم) رسیده است. در نمودار ۱، تعداد مقالات جمهوری اسلامی ایران در پایگاه وب آوساینس در بیست سال اول تحول سیاسی نشان داده شده است.

رئیس مؤسسه ISC ادامه داد: همچنین بررسی ساخت و ساز علم توسط پژوهشگران جمهوری اسلامی ایران در طول ۲۰ سال اخیر نیز نشان داد، میزان ساخت و ساز علم همچنان درحال افزایش است. به گونه‌ای که در سال ۲۰۰۳، سهم ساخت و ساز علم کشور در دنیا در حدود ۲۷/۰ درصد بوده است و در سال ۲۰۲۲، به ۹۳/۱ (یک و نود و سه صدم) درصد رسیده است.

وی گفت: در این بازه بیست ساله شاهد رشدی قریب به ۱۶ برابری در تولیدات علمی کشور و ارتقا جایگاه ۲۳ پله‌ای در ساخت و ساز علم هستیم. نمودار ۲، تعداد مقالات کشور جمهوری اسلامی ایران در پایگاه وب آو ساینس در طی بیست سال اخیر (۲۰۲۳-۲۰۰۳) را نشان می‌دهد.

نمودار ۱. تعداد مقالات جمهوری اسلامی ایران در پایگاه وب آوساینس در بیست سال اول تحول سیاسی

نمودار ۲. تعداد مقالات جمهوری اسلامی ایران در پایگاه وب آوساینس در طی بیست سال اخیر (۲۰۲۲-۲۰۰۳)

جدول ۱. رتبه ساخت و ساز علم کشور جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای جهان

تعداد مقالات کشور ایران در حوزه‌های موضوعی مختلف

رئیس موسسه ISC گفت: در تولیدات علمی جمهوری اسلامی ایران در سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۲۲ بر اساس حوزه‌های موضوعی کلان که شامل ۶ حوزه موضوعی است، بیشترین سهم را حوزه‌های موضوعی «علوم طبیعی» و «فناوری طراحی و فناوری» داشته اند که به ترتیب ۳۷.۷۴ درصد و ۳۰.۶۱ درصد از کل انتشارات ایران را شامل می‌شوند. کمترین سهم را حوزه آثار خلاقانه و مطالعات فرهنگی با ۰.۰۸۰ درصد داشته است. نمودار ۳ سهم حوزه‌های موضوعی را نشان می‌دهد.

نمودار ۳. تعداد مقالات کشور ایران در حوزه‌های موضوعی مختلف (۲۰۲۲-۲۰۰۳)

افزایش چند برابری تولیدات در حوزه‌های موضوعی در سال‌های پس از تحول سیاسی

فاضل زاده گفت: در جدول ۲ تعداد تولیدات علمی در سال اول پیروزی تحول سیاسی (۱۹۸۰) و نیز در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۲۲ بر اساس حوزه‌های موضوعی نشان داده شده است. همان طور که قابل مشاهده است، تولیدات علمی جمهوری اسلامی ایران در تمام حوزه‌های موضوعی افزایش داشته است.

جدول ۲. میزان تولیدات علم کشور جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی

وی خاطر نشان کرد: نسبت افزایش تولیدات علمی در حوزه‌های موضوعی مختلف از اول تحول سیاسی تاکنون در جدول ۳ قابل مشاهده است. حوزه موضوعی «علوم بهداشتی و علوم درمانی» با افزایش ۲۷۹ برابری، بیشترین رشد ساخت و ساز علم را نسبت به حوزه‌های موضوعی دیگر داشته است و حوزه موضوعی «علوم زراعت و دامپزشکی» با افزایش ۸۴ برابری در میان حوزه‌های موضوعی دیگر کمترین رشد را داشته است.

جدول ۳. نسبت افزایش تولیدات علمی در حوزه‌های موضوعی مختلف از اول تحول سیاسی تاکنون

رئیس موسسه ISC گفت: در بیست سال اخیر، حوزه موضوعی «آثار خلاقانه و مطالعات فرهنگی» با افزایش ۶۸ برابری بیشترین رشد را به خود اختصاص داده است. جدول ۴ افزایش تولیدات علمی را در حوزه‌های موضوعی طی بیست سال اخیر (۲۰۲۲-۲۰۰۳)، نشان می‌دهد.

جدول ۴. نسبت افزایش تولیدات علمی در حوزه‌های موضوعی طی بیست سال اخیر (۲۰۲۲-۲۰۰۳)

وی خاطر نشان کرد: جدول ۵ رتبه ساخت و ساز علم کشور جمهوری اسلامی ایران را در بین کشورهای جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی در سال‌های ۱۹۸۰، ۲۰۰۳ و ۲۰۲۲ نشان می‌دهد. بهترین رتبه ایران در حوزه موضوعی «فناوری طراحی و فناوری»، و «علوم زراعت و دامپزشکی» با رتبه ۱۳ و ۱۶ در بین کشورهای جهان بوده است.

جدول ۵. رتبه ساخت و ساز علم کشور جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی

فاضل زاده افزود: تعداد استنادات کشور جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی در سالهای ۱۹۸۰، ۲۰۰۳ و ۲۰۲۲ در پایگاه وب آو ساینس در جدول ۶ قابل مشاهده است. حوزه موضوعی «علوم طبیعی» و «فناوری طراحی و فناوری» بیشترین تعداد استناد را به خود اختصاص داده است. همچنین شاخص هرش (H-Index) جمهوری اسلامی ایران برابر ۴۶۵ است.

جدول ۶. تعداد استنادات کشور جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی

وی افزود: جدول ۷ رتبه استنادی کشور جمهوری اسلامی ایران را در بین کشورهای جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی در سال‌های ۱۹۸۰، ۲۰۰۳ و ۲۰۲۲ نشان می‌دهد. بهترین رتبه ایران در حوزه موضوعی «فناوری طراحی و فناوری»، «آثار خلاقانه و مطالعات فرهنگی» با رتبه ۱۲ و «علوم زراعت و دامپزشکی» با رتبه ۱۳ در بین کشورهای جهان بوده است.

جدول ۷. رتبه استنادی کشور جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی

ساخت و ساز علم در ایران از تحول سیاسی تاکنون رشد قابل توجهی داشته است. با 35 سال پیشرفت، جمهوری اسلامی ایران به رتبه 17 از رتبه 52 در ساخت و ساز علم صعود کرده است. تعداد مقالات علمی این کشور نیز با پیشرفت 16 برابری در طول 20 سال اخیر رشد کرده است. همچنین حوزه‌های علمی مختلف نیز در بین این پیشرفت تأثیرگذار بوده‌اند.