آیا برنامه‌ریزی مالی مدنظر برای تحقیقات پیشگیرانه تغییرات منابع آبی و هوایی واکنشگرا نسبت به بحران داخلی کشور است؟

گرمایش جهانی و کم‌آبی در حال تهدید کشورها در حوزه خاک و منابع آبی هستند. استان‌های کشور با فرونشست زمین و کاهش آبدهی روبرو هستند. پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری با اجرای ۴۰ طرح تحقیقاتی سفارشی، نسخه‌های لازم برای برون‌رفت از چالش‌های موجود در اختیار نهادهای متولی قرار می‌دهد. میانگین بارش در کشور در حدود ۲۵۰ میلی‌متر است که با کم‌آبی به ۲۳۲ میلی‌متر کاهش یافته است. سازماندهی بهینه منابع آبی و تأمین منابع آبی مورد نیاز جمعیت فلات مرکزی کشور، یکی از راه‌کارهای اصلی برای مقابله با این بحران است. سدهای زیرزمینی نیز می‌تواند به جای ایجاد سدهای سطحی، به منظور حفظ منابع آبی و کاهش تبخیر و تعرق منابع آبی مورد استفاده قرار گیرد. همچنین استحصال منابع آبی از مه و هوای شرجی نیز در مناطقی با رطوبت بالا در حال پیگیری است. این مقام دولتی اعتقاد دارد که برنامه‌ریزی مالی پژوهشکده‌های حفاظت خاک و آبخیزداری باید در چشم‌انداز طویل مدت به ۱۰ برابر افزایش یابد، زیرا نمونه‌سازی و مطالعه در این حوزه می‌تواند منجر به صرفه‌جویی در هزینه‌های عوارض فرسایشی در دانش مالی کشور شود.

به گزارش خبرنگار دیجیاتور، تغییر اقلیم و کم‌آبی از جمله بحران‌هایی است که حیات کشورها را در حوزه خاک و منابع آبی تهدید می‌کند. امروز استان‌های کشور با پدیده فرونشست زمین رو به رو بوده و شن‌های روان به کانون‌های بحرانی دامن زده است. همیشه تاکید می‌شود پیگیری بهتر از درمان است در حالی که مطالعات پژوهشی کمترین اعتبارات را به خود اختصاص داده‌اند و بازار تقاضا برای این تحقیقات بسیار محدود است.

عطااله ابراهیمی، رئیس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در نشست خبری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج زراعت گفت: میانگین بارش در کشور ۲۵۰ میلی متر بوده که یک سوم میانگین جهانی است. این عدد با پدیده کم‌آبی به ۲۳۲ میلی متر رسیده که چالش‌های آبی را در ایران دامن زده است.

وی با بیان اینکه حوزه آبخیزداری می‌تواند راهگشا در این بحران باشد، افزود: پژوهشکده ۴۰ طرح تحقیقاتی سفارشی در دست اجرا دارد تا نسخه‌های لازم را برای برون رفت از چالش‌های موجود در اختیار نهادهای متولی قرار دهد.

وی تاکید کرد: امروز چاره‌ای جز سازماندهی بهینه منابع آبی و تأمین منابع آبی مورد نیاز جمعیت فلات مرکزی کشور نداریم. حفظ منابع منابع آبی و خاک کشور نیاز به نسخه‌های جدید دارد.

ابراهیمی در ادامه نشست خبری تور رسانه‌ای خبرنگاران تصریح کرد: ۳۸ ایستگاه تحقیقاتی در حوزه آبخوان داری در سطحی حدود ۶۳ هزار هکتار ایجاد شده تا علاوه بر پیشگیری از تخریب و فرسایش خاک، وضعیت مناطق در معرض تهدید بهبود یابد.

رئیس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری همچنین با اشاره به تغییر رویکرد در حوزه سدسازی عنوان کرد: بندهای زیرزمینی، الگویی ارزشمند بوده که به جای ایجاد سد در سطح زمین که موجب تبخیر و تعرق منابع آبی می‌شود منابع آبی بیشتری نگهداری شود.

وی در پاسخ به این پرسش مهر که این سدهای زیرزمینی در کدام استان‌ها احداث شده‌اند، گفت: ۸ بند زیرزمینی در کشور به مرحله بهره برداری و اجرا رسیده که ۴ مورد آن در استان کرمان، ۳ بند در استان سمنان و یک مورد هم در استان خراسان رضوی راه اندازی شده است. همچنین حجم منابع آبی ذخیره شده در این بندها بین ۱۵ هزار متر مکعب تا ۵۶۷ متر مکعب در سال است.

این مقام دولتی با اشاره به استحصال منابع آبی ادامه داد: مناطقی که دارای رطوبت بالایی هستند موضوع استحصال منابع آبی از مه و هوای شرجی نیز در حال پیگیری است تا در تأمین منابع آبی مورد نیاز از تمام ظرفیت‌های موجود کشور استفاده شود.

ابراهیمی در پایان درباره اعتبارات این پژوهشکده گفت: میزان اعتبارات سال گذشته پژوهشکده ۳۲ میلیارد تومان بوده که امسال به ۳۹ میلیارد تومان افزایش یافت در حالی که با توجه به کم‌آبی و تغییر اقلیم در کشور ضروری است این برنامه‌ریزی مالی ۱۰ برابر شود. نمونه سازی و مطالعه در حوزه منابع خاک و منابع آبی، هزینه بر بوده اما نفع آن در بلندمدت منجر به صرفه‌جویی در هزینه کرد عوارض فرسایشی در دانش مالی کشور می‌شود.

گفتنی است؛ حفاظت از خاک همچون منابع آبی دارای اهمیت بسیار است زیرا ساخت و ساز یک سانتی متر خاک در مناطق مرطوب مانند خط استوا ۱۰۰ سال زمان نیاز دارد و این عدد در مناطق بیابانی ۱۰۰۰ سال است.

با توجه به متن فوق، می‌توان نتیجه گرفت که تغییر اقلیم و کم‌آبی منجر به تهدید حیات کشورها در حوزه خاک و منابع آبی شده است. بارش باران در کشور در حال کاهش است و با پدیده کم‌آبی روبرو است. برای مقابله با این بحران، سازماندهی بهینه منابع آبی و تأمین منابع آبی مورد نیاز جمعیت فلات مرکزی کشور ضروری است. حفظ منابع منابع آبی و خاک کشور نیاز به نسخه‌های جدید و تحقیقات پژوهشی دارد. همچنین، ایجاد بندهای زیرزمینی به جای ایجاد سدها در سطح زمین می‌تواند منابع آبی را نگهداری کند. استفاده از تمام ظرفیت‌های موجود کشور برای تأمین منابع آبی مورد نیاز و استحصال منابع آبی از مه و هوای شرجی نیز در دستور کار است. تأمین برنامه‌ریزی مالی‌های کافی برای پژوهش و مطالعه در حوزه خاک و منابع آبی، صرفه‌جویی در هزینه کرد عوارض فرسایشی در دانش مالی کشور را به همراه دارد. بنابراین، حفاظت از خاک نیز مانند حفاظت از منابع آبی، اهمیت بسیاری دارد.