آلبوم «شهر مناجات» و آواز سه نسل خوانندگی/ با این اثر آرامش بیابید

در متن فوق، اشاره شده است که هنرمندان و ذاکران اهل بیت (ع) توانسته‌اند با توجه به اطلاعات و تجربیات خود، مناجات و هنر صوتی را به‌یکدیگر ترکیب کنند و به جای‌گاه ویژه‌ای در ساحت هنر صوتی ایران برسانند. آثار هنر صوتی مذهبی و آئینی، خاصیت آرامش‌بخشی و پناهگاه‌بخشی را دارند و می‌توانند برای انسان‌های امروزی در مواجهه با چالش‌ها و نیازهای روزانه، مفید و معنوی باشند. برخی هنرمندان تلاش می‌کنند با تجدید آثار هنر صوتی آئینی، ارزش‌های هنر صوتی ایرانی را حفظ و به روز رسانی کنند. تولیدات هنر صوتی مذهبی و مناجاتی، هنوز هم جایگاه خود را در میان مخاطبان حفظ کرده‌اند و می‌تواند هنوز زنده و موثر باشد.

دیجیاتور-گروه آثار خلاقانه-علیرضا سعیدی؛ در هم‌آمیختگی «هنر صوتی» و «مناجات» مسیری ارزشمند و مشخص در ساحت هنر صوتی کشورمان است که طی دهه‌های گذشته به واسطه حضور هنرمندان و ذاکران اهل بیت (ع) در قالب‌های مختلفی پیش روی مخاطبان قرار گرفته و توانسته است در گونه‌های تعریف‌شده‌ای جایگاه ویژه‌ای برای خود کسب کند. فرآیندی به شدت قابل اتکا که از دیرباز محل رفت و آمد هنرمندان ارزنده‌ای بوده که هر کدام با توسل به داشته‌های تجربی یا علمی خود از هنر صوتی، ارادت خود را به پیشگاه حضرت پروردگار اعلام کرده‌اند.

عرض ارادتی موسیقایی که طبیعتاً اوج آن را می‌توان در ایام ماه مبارک رمضان دید و شنید که چگونه هنرمندان پیشگام هنر صوتی ایرانی، توانستند آثاری را خلق کنند که با الهام از نیایش‌ها، ادعیه و حتی آیات قرآن مجید هرکدام تبدیل به آثاری ماندگار در مطالعات تاریخی هنر صوتی این سرزمین شدند.

آثاری که اگرچه در چهار پنج سال اخیر از ساخت و ساز کیفی و کمی آنها کاسته شده اما همچنان در حوزه توجه و عنایت تعدادی از هنرمندان قرار دارد و می‌تواند در روزگار دعواها، تلخی‌ها، ناملایمت ها و گلایه‌های متعدد انسان امروزی، برای آنهایی که گوشه چشمی به هنر صوتی جدی و هنر صوتی ایرانی دارند، پناهگاهی مستحکم در دریافت آرامش و پرواز به سوی معبود باشند؛ آثاری که شنیدن آنها به ویژه در ایام ماه مبارک رمضان طعم شیرین‌تر و جذاب‌تری دارد که ای کاش برای همه ما فرصتی پدید آید تا بتوانیم در چند دقیقه کوتاه، یک تجربه موسیقایی ناب را در ضیافت «مناجات» و الحان هنر صوتی از سر بگذرانیم.

طی سال‌های اخیر هم برخی از هنرمندان، مجموعه‌ها و مراکزی که در حوزه هنر صوتی آئینی فعالیت‌های مستمری دارند، تلاش خود را انجام داده‌اند تا به واسطه بهره مندی از ویژگی‌ها و گنجینه‌های نهفته در هنر صوتی ردیف دستگاهی و هنر صوتی نواحی ایران دست به ساخت و ساز و یا بازسازی آثاری بزنند که طی سال‌های اخیر و حتی دهه‌های گذشته با حضور هنرمندان صاحب نام این عرصه به ویژه آواز پیش روی مخاطبان قرار گرفته‌اند. آثاری که با اتکا به گونه‌های آئینی چون «مناجات خوانی» که از گذشته‌های دور رسمی ارزشمند در ماه مبارک رمضان تلقی می شده و در جغرافیای ایران عزیز از تنوع زیادی هم برخوردار است، توانسته‌اند لحظات نابی را برای روزه داران فراهم کنند.

جمع آوری و تدوین چنین مجموعه‌هایی که دربرگیرنده ابعاد بسیار گوناگونی در حوزه‌های مختلف هنر صوتی بوده، امری دشوار و البته اجتناب ناپذیر است که باید برای حفظ و نگهبانی این میراث گرانبها تلاش‌های مضاعفی به خرج داد، شرایطی که اگرچه طی سال‌های اخیر به واسطه حضور مجموعه‌هایی چون مرکز هنر صوتی حوزه هنری، دفتر هنر صوتی وزارت میراث و ارشاد اسلامی، مرکز هنر صوتی تحول سیاسی (مأوا)، دفتر هنر صوتی و سرود سازمان صدا و سیما، مرکز هنری رسانه‌ای نهضت و برخی دیگر از نهادها سعی در احیای هنر صوتی آئینی و مذهبی ما داشته، اما به لحظ فنی قطعاً دربرگیرنده مؤلفه‌های گوناگونی است که از درون آنها می‌توان پی به ارزش‌های والاتر و ارجمند تر هنر صوتی ردیف دستگاهی ایران برد. حتی اگر بدانیم چنین آثاری شاید مشتمل بر تعداد کمتری از مخاطبانی باشند که در این سال‌ها به شدت ذائقه خود را خواسته یا ناخواسته در حال تغییر می‌بینند.

همان گونه که قبلاً هم اشاره داشتیم باید پذیرفت که ساخت و ساز، بازسازی و تدوین آثار موسیقایی که ریشه در باورها، آئین‌ها و اعتقاد الهی ما ایرانیان دارد امری لازم و جدی به ویژه در روزگار پربحران فرآیند ساخت و ساز و عرضه موسیقایی است که می‌بایست با اتکا و دانش هنرمندان پیشگام این عرصه هم در قالب به روز و هم قالب تاریخی‌اش در دسترس مخاطبان و پژوهشگران قرار گیرد. شرایطی که بی تردید لازمه شناخت هویت فرهنگی هریک ما از ایرانی‌هایی است که بدجور خودمان را به شرایط فعلی روزگار بدون توجه به آنچه میراث‌دار آن هستیم، سپردیم و لازم است با شنیدن آثاری که می‌توانند به سهم خود بخشی از شناسه هویتی و اعتقادی ما ایرانیان باشد، رجعتی موسیقایی به این میراث داشته باشیم؛ رجعتی که می‌تواند دربرگیرنده انتقال آرامشی باشد که انسان امروزی از پس اتفاقات، مشکلات و بحران‌های ریز و درشت روزگار خود می تواتند از آن به عنوان پناهگاهی ملهم از آموزه‌های اعتقادی و الهی بهره گیرد.

آنچه در سلسه گزارش‌های «مناجات‌هایی که با هنر صوتی شنیدنی شدند» گروه آثار خلاقانه دیجیاتور پیش روی مخاطبان قرار می‌گیرد، تلاش برای رجعت دوباره به بخشی از آثار مهم موسیقایی در حوزه مناجات خوانی و موارد مشابهی است که در ایام ماه مبارک رمضان به واسطه آثاری در قالب آلبوم، تک آهنگ و یا یک اثر موسیقایی- مذهبی پیش روی مخاطبان قرار گرفته‌اند.

یکی دیگر از آثار ماندگاری که در این حوزه پیش روی مخاطبان قرار داده شده است، مجموعه ای به نام «شهر مناجات» است که در فقدان ساخت و ساز آلبوم ها و محصولات مرتبط با حوزه هنر صوتی آوازی ایران می تواند در ردیف آثار شاخص این جریان موسیقایی قرار گیرد. مسیری که متاسفانه هم در حوزه ساخت و ساز آلبوم و هم در حوزه اجرایی به شدت جای خالی آن احساس می شود و اگر نبودند همان چند ویژه برنامه تخصصی حوزه هنر صوتی آوازی ایران معلوم نبود چه سرنوشت غم انگیزی در انتظار آواز ایرانی بود.

شرایطی که شاید خوانندگان مطرح این روزهای هنر صوتی ایرانی در کنسرت هایشان هراز چندگاهی به آواز عنایتی می کنند و در قالب یک یا دو قطعه از رپرتوار اجرایی خود از آواز استفاده می کنند، اما باید اذعان کرد که این گونه موسیقایی حال و روز خوبی ندارد؛ مسیری که حداقل در عرصه «مناجات خوانی» دربرگیرنده آثار و محصولات ارزشمندی است که طی دهه های گذشته به واسطه حضور هنرمندان ممتاز حوزه هنر صوتی کلاسیک ایرانی توانسته نسل به نسل به امروز برسد و علیرغم تمام آسیب ها و اتفاقات نگران کننده ای که برای آن می توان متصور بود، همچنان با حضور اندک هنرمندانی که در این عرصه حضور دارند، به حیات ارزشمند خود ادامه می دهد. مسیری که اگر دست اندرکاران، هنرمندان و دغدغه مندان حوزه هنر صوتی ایرانی به فکر به روز رسانی و آشتی دادن گوش های مخاطبان به شنیدن این قبیل آثار نباشند، طبیعتا روند پیش رو، روند امیدوار کننده ای نیست و باید هر روز منتظر ارایه و اشاعه آثاری در گستره هنر صوتی های مرتبط با آیین ها و مناسک دینی بود که با اضافه شدن صدا و آواهای الکترونیکی در حد افراط شرایط بسیار نامطلوبی را فراهم ساخته و می تواند دربرگیرنده آسیب هایی باشد که در گذر زمان نمایان می شود.

آلبوم هنر صوتی «شهر مناجات» با مناجات‌خوانی ۱۰ خواننده هنر صوتی سنتی از سه نسل مختلف هم از دیگر آثار منتشر شده در حوزه هنر صوتی و مناجات بود که اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۹ توسط مرکز هنر صوتی حوزه هنری و دفتر هنر صوتی سازمان صدا و سیما به مناسبت ماه مبارک رمضان ساخت و ساز و روانه بازار شد.

محمدتقی سعیدی، حسام‌الدین سراج، جمال‌الدین منبری، فاضل جمشیدی، حسین علیشاپور، رسول رهو، بامداد فلاحتی، حمید خزائی، سید محسن حسینی و هادی فیض‌آبادی، آوازهای دلنشینی در فضای نیایش ارایه داده‌اند. این مناجات‌خوانی‌ها با ادبیات ردیف‌دار شاعرانی چون بیدل دهلوی، مولانا، حافظ، عطار، امنیتی در دستگاه‌ها و آوازهایی از جمله شور، اصفهان، همایون، ماهور، دشتی، شوشتری و افشاری اجرا شده است. ضمن اینکه ضبط ۸ قطعه از این آلبوم در استودیو پژواک حوزه هنری انجام شده و ۲ قطعه در شهرهای اصفهان و یزد ضبط شده‌اند. میلاد عرفان‌پور، سازماندهی ساخت و ساز و سروش بخشش، نظارت ضبط این آلبوم را برعهده داشته‌اند.

برای شنیدن قطعه «اسرار ازل» با اشعاری از خیام و امنیتی به خوانندگی محمدتقی سعیدی در مایه آوازی شور اینجا، برای شنیدن قطعه «بهار رحمت» با شعری از بیدل دهلوی به خوانندگی حسام الدین سراج در مایه آوازی شوشتری اینجا، برای شنیدن قطعه «مژده وصل تو» با ادبیات ردیف‌دار حافظ به خوانندگی جمال الدین منبری در مایه آوازی ماهور اینجا ، برای شنیدن قطعه «صبح خیزان» با ادبیات ردیف‌دار رضی الدین آرتیمانی به خوانندگی فاضل جمشیدی در مایه اوازی شوشتری اینجا، برای شنیدن قطعه «آمرزگار» با ادبیات ردیف‌دار عطار به خوانندگی حسین علیشاپور در مایه اصفهان اینجا ، برای شنیدن قطعه «رستاخیز» با ادبیات ردیف‌دار مولوی به خوانندگی رسول رهو در مایه آوازی دشتی اینجا، برای شنیدن قطعه «حیرت» با ادبیات ردیف‌دار بیدل دهلوی به خوانندگی بامداد فلاحتی در مایه آوازی دشتی اینجا، برای شنیدن قطعه «ربنای نورها» با ادبیات ردیف‌دار علیرضا قزوه به خوانندگی حمید خزاعی در مایه آوازی افشاری اینجا ، برای شنیدن قطعه «خواب گران» با ادبیات ردیف‌دار علیرضا قزوه به خوانندگی سید محسن حسینی در مایه آوازی همایون اینجا، برای شنیدن قطعه «ملکوت» با ادبیات ردیف‌دار میلاد عرفانپور به خوانندگی هادی فیض آبادی در مایه آوازی همایون اینجا را کلیک کنید.

هنر صوتی و مناجات در ایران ارزشمند و بی‌نظیر است. هنرمندان با توسل به دانش و ارادت به پیشگاه حضرت، آثاری ماندگار ایجاد کرده‌اند. بهره‌مندی از آثار هنر صوتی در ایام ماه مبارک رمضان، تجربه‌ای شیرین و جذاب‌تر ارائه می‌دهد. هنر صوتی آئینی و مذهبی، پناهگاهی مستحکم برای دریافت آرامش و پرواز به سوی معبود است. احیای هنر صوتی آئینی بر عهده نهادها و هنرمندان است که باید ارزش‌های والاتر هنر صوتی را حفظ و مراقبت کنند. ساخت و ساز و بازسازی آثار موسیقایی با ریشه در اعتقادات مذهبی و فرهنگی ایرانیان ضروری است. آلبوم «شهر مناجات» با اجرای ۱۰ خواننده هنر صوتی سنتی، شعرهایی از بیدل، مولانا، حافظ و عطار را در دستگاه‌ها و آوازهای مختلف ارائه می‌دهد. این آلبوم توسط مرکز هنر صوتی حوزه هنری و سازمان صدا و سیما ساخت و ساز شده و در ماه مبارک رمضان منتشر شده است.