از امروز میکی ماوس به همگان تعلق می‌گیرد/ تملک عمومی بعد از ۹۵ سال

از امروز، میکی و مینی ماوس به مالکیت عمومی درآمده‌اند و دیگر دیزنی نمی‌تواند تنها ناشر انحصاری این شخصیت‌ها باشد. این اتفاق مهم برای حق نشر ایجاد هیجان زیادی را به همراه دارد. میکی ماوس به مدت طولانی نماد نبرد بر سر کپی‌رایت بود، اما اکنون پس از ۹۵ سال از ظهور او، این حق برای عموم آزاد شده است. به جز دیزنی، همه‌ی کاریکاتوریست‌ها، اثر سینمایی‌سازان، نویسندگان و هرکس دیگری می‌توانند در پروژه‌های خود از میکی و مینی ماوس بهره ببرند. به طور کلی، این تغییرات قوانین حق نشر، آزادی بیشتری در ساخت و ساز فرهنگی را به ارمغان می‌آورند. با این حال، دیزنی همچنان برای محافظت از حقوق مالکیت میکی ماوس خود تلاش خواهد کرد.

به گزارش دیجیاتور به نقل از ورایتی، میکی و مینی از امروز یکم ژانویه ۲۰۲۴ به مالکیت عمومی درخواهند آمد. از این به بعد، دیزنی دیگر نمی‌تواند تنها ناشر انحصاری شخصیت‌های اولیه خود باشد. از این پس کاریکاتوریست‌های زیرزمینی، اثر سینمایی‌سازان، رمان‌نویسان، ترانه‌سراها و هرکس دیگری، آزاد خواهد بود در هر پروژه‌ای از این ۲ شخصیت بهره بگیرد.

میکی ماوس مدت زمانی طولانی نماد نبرد بر سر کپی‌رایت بود. حالا ۹۵ سال پس از اولین باری که او در اثر سینمایی کوتاه «کشتی بخار ویلی» دیده شد، می‌گذرد.

جنیفر جنکینز مدیر مرکز دوک در مطالعه دامنه عمومی گفت: این یک موضوع بزرگ است و هیجان زیادی را در حق نشر ایجاد می‌کند، بالاخره این اتفاق می‌افتد.

در فهرست امسال از آثاری که به تملک عموم درمی‌آیند، «تایگر» که مانند میکی ماوس اولین بار سال ۱۹۲۸ دیده شد هم جای دارد. از دیگر آثار ۱۹۲۸ می‌توان به «عاشق خانم چاترلی»، «در جبهه غرب خبری نیست» و «فیلمبردار» ساخته باستر کیتون اشاره کرد.

کنگره آمریکا سال ۱۹۹۸ شرایط کپی‌رایت را ۲۰ سال دیگر تمدید کرد و از سال ۲۰۱۹ اولین دست از آثاری که حق تملک خصوصی را از دست می‌دادند، معرفی شدند و از آن زمان «گتسبی بزرگ»، «راپسودی آبی» و «وینی د پو» به مالکیت عموم درآمدند.

پس از آن بود که «مردگان گتسبی بزرگ» ۲ ژانویه ۲۰۲۱ در آمازون ظاهر شد و پس از آن «گتسبی بزرگ و زامبی‌ها» به بازار آمد.

«وینی پو: خون و عسل» نیز که یک اثر سینمایی خون‌بار است با اقتباس از شخصیت وینی پو ساخته شد و در چندین لیست بدترین اثر سینمایی‌های سال ۲۰۲۳ توسط منتقدان قرار گرفت. این اثر سینمایی که فوریه در آمریکا اکران شد، توجه رسانه‌ها را به دلیل ارزش توجه به آن برانگیخت، اما تنها ۵ میلیون دلار در سراسر جهان فروش کرد.

لارنس لسیگ استاد حقوق موسسه آموزش عالی هاروارد که به طور گسترده در مورد مسایل مربوط به کپی‌رایت نوشته و حمایت کرده برجسته‌ترین چهره منتقد تمدید ۲۰ ساله حق کپی‌رایت بود. بدون این تمدید حق دیزنی بر این شخصیت سال ۲۰۰۴ منقضی می‌شد. لسیگ این مقررات را «مقررات حفاظت از میکی ماوس» نامید.

دیزنی به یقین برای موفقیت این لایحه لابی کرده بود اما نقش آن در این مقررات اغراق‌آمیز مطرح شده و بسیاری از دارندگان حق نشر از جمله ترانه‌سراها و بنیاد جورج گرشوین نیز برای آن تلاش کرده بودند.

شهرت بسیار زیاد دیزنی همیشه کمی اغراق‌آمیز طرح می‌شود، در حالی که زوی روزن استاد حقوق در موسسه آموزش عالی ایلینوی جنوبی استدلال می‌کند که لابی‌گری دیزنی عامل مهمی نبوده است.

وقتی دهه ۲۰۱۰ به پایان خود نزدیک می‌شد، برخی پیش‌بینی می‌کردند که دیزنی و سایر دارندگان حق نشر برای یک دور دیگر عقب‌انداختن آن تلاش کنند. اما این هرگز محقق نشد.

لسیگ می‌گوید: بیایید امیدوار باشیم که این شروع یک فصل جدید باشد.

وی همچنان از اصلاحاتی حمایت می‌کند که می‌تواند حجم وسیعی از تولیدات فرهنگی را آزاد کند. به گفته وی بزرگترین ضعف در حق نشر این است که ما هیچ راهی نداریم که بدانیم مالک چه کسی است. این ناکارآمدترین سیستم مالکیتی است که برای بشر شناخته شده است.

دیزنی البته پس از یکم ژانویه همچنان راه‌هایی برای محافظت از میکی ماوس خواهد داشت و تا چند سال دیگر حق انحصاری نسخه‌های مدرن‌تر این شخصیت را حفظ خواهد کرد.

گفته می‌شود آزادی عمل کمتری درباره میکی ماوس در مقایسه با وینی پو وجود دارد زیرا میکی در تملک یک علامت تجاری پرقدرت است. سال ۲۰۰۷، استودیو انیمیشن والت دیزنی تصویری از «قایق بخار ویلی» را به عنوان لوگوی خود انتخاب و با این کار ادعای خود بر اولین نسخه میکی را تقویت کرد.

برخی این ایده را رد می‌کنند که دیزنی بتواند از مقررات علامت تجاری برای متوقف کردن بیان خلاق استفاده کند؛ زیرا علایم تجاری برای معرفی برندها در نظر گرفته شده و تا زمانی که هنرمندان سعی نکنند آثار خود را به عنوان محصول دیزنی معرفی کنند، نباید با مشکل آرم تجاری روبه‌رو شوند.

شهرت دیزنی برای حمایت از حق کپی‌رایت خود به دهه‌ها قبل برمی‌گردد و باید گفت دن اونیل ۵۳ سال از زمان خودش جلوتر بود. سال ۱۹۷۱، او یک حمله ضدفرهنگی به میکی ماوس انجام داد و در اثر ادبی کمیک زیرزمینی‌اش، «دزدان دریایی خنده‌دار»، این موش دوست‌داشتنی را در حال قاچاق مواد مخدر نشان داد. همان شد که انتظار می‌رفت و دیزنی از او به دلیل نقض حق نشر شکایت کرد. او معتقد بود که این یک تقلید قانونی است، اما پس از هشت سال در دادگاه، او با حکمی مواجه شد که نمی‌توانست از پس پرداختش برآید و برای بیرون ماندن موافقت کرد که دیگر هرگز میکی ماوس را نقاشی نکند.

به تازگی میکی و مینی مالکیت عمومی خواهند آمد. دیزنی دیگر نمی‌تواند تنها ناشر انحصاری شخصیت‌های اولیه خود باشد. در ادامه، کاریکاتوریست‌ها، اثر سینمایی‌سازان، رمان‌نویسان، ترانه‌سراها و هرکس دیگری می‌توانند در پروژه‌های مختلف از این شخصیت‌ها بهره ببرند. میکی ماوس مدت زمان طولانی نماد نبرد بر سر کپی‌رایت بود و از این به بعد ۹۵ سال پس از نخستین ظهورش، می‌گذرد. مطالعه دامنه عمومی بزرگترین ضعف در حق نشر را ناکارآمدترین سیستم مالکیتی برای بشر می‌داند. دیزنی همچنان راه‌هایی برای محافظت از میکی ماوس خواهد داشت و تا چند سال دیگر حق انحصاری برخی نسخه‌های مدرن‌تر این شخصیت را حفظ خواهد کرد. آزادی عمل کمتری درباره میکی ماوس نسبت به وینی پو وجود دارد زیرا میکی در تملک یک علامت تجاری پرقدرت است. هنرمندان باید سعی نکنند آثار خود را به عنوان محصول دیزنی معرفی کنند تا مشکل آرم تجاری روبه‌رو نشوند. دیزنی از قرن‌ها قبل به حمایت از حق کپی‌رایت خود مشهور است و در ۱۹۷۱ دن اونیل تصویری از میکی ماوس در حال قاچاق مواد مخدر نشان داد و با شکایت دیزنی روبرو شد. او به دلیل نقض حق نشر مورد حکم قرار گرفت و برای بیرون ماندن از مشکل، موافقت کرد که دیگر هرگز میکی ماوس را نقاشی نکند.