حجم زیادی از فروش خارجی کشور به صورت خام و نیمه خام است: ۷۵ درصد

در این متن، مهدی ضیغمی، رئیس کل سازمان توسعه بازرگانی ایران در همایش فصلی شورای انجمن‌های علمی ایران در مورد موانع رشد فروش خارجی کشور صحبت کرده است. وی به درون‌گرایی صنایع تولیدی در ایران اشاره کرده و ورود به بازارهای صادراتی را سخت کرده است. ضیغمی همچنین به موافقت‌نامه بازرگانی آزاد با اتحادیه مالی اوراسیا ورود به بازارهای بزرگ‌تر و پیچیده‌تر و پیوستن به WTO را پیشنهاد کرده است. او همچنین اهمیت تنوع محصولات صادراتی، مقاصد صادراتی، و تقویت فروش خارجی خدمات فنی فناوری طراحی را برجسته کرده است. ضیغمی بر اصلاح روابط حکومتی‌های ارزی و تجاری، افزایش توانمندی بخش خصوصی و بهبود نظام پشتیبانی فروش خارجی نیز تأکید کرده است.

به گزارش دیجیاتور، مهدی ضیغمی، رئیس کل سازمان توسعه بازرگانی ایران در «برنامه سومین همایش فصلی شورای انجمن‌های علمی ایران، راهبردهای توسعه صنعتی»، با اشاره به موانع رشد فروش خارجی کشور، درون‌گرایی صنایع تولیدی در کشور را یکی از این چالش‌های موجود عنوان کرد.

ضیغمی در تشریح دلایل درون‌گرایی صنایع تولیدی در کشور، ورود دشوار به بازارهای صادراتی به واسطه موانع و محدودیت‌های بین‌المللی و وجود بازار تضمین‌شده داخلی را عاملی دانست که باعث شده، صنایع رغبت چندانی برای فروش خارجی نداشته باشند.

معاون وزیر صمت با اشاره به موانع و دیوار تعرفه‌ای که همواره در مسیر بازرگانی وجود داشته است، به موافقت‌نامه بازرگانی آزاد با اتحادیه مالی اوراسیا اشاره کرد و ورود به این بازار با حذف موانع تعرفه‌ای را مقدمه‌ای برای ورود به بازارهای بزرگ‌تر و پیچیده‌تر و پیوستن به WTO عنوان کرد.

ضیغمی انعقاد این توافق‌نامه را عاملی در جهت افزایش رقابت‌پذیری واحدهای تولیدی و صنعتی داخلی و مشوقی برای ورود به بازارهای صادراتی برای بنگاه‌ها دانست.

معاون وزیر صمت در ادامه به ماندگاری پایین کالاها در بازارهای صادراتی و مدیریت نام تجاری ضعیف تولیدات داخلی اشاره کرد و گفت: از آنجایی که فروش خارجی به برخی کشورهای همسایه در سطح کیفی پایین برای تولیدات داخلی فراهم است، این موضوع رقابت‌های شکننده و کاذب در این بازارها ایجاد کرده و باعث شده کمتر نام تجاری خوش‌سابقه و با دوامی در این بازارها و کشورهای هدف شکل بگیرد؛ این در حالی است که کشورهایی همچون ترکیه در راستای ماندگاری و برندسازی در کشورهای هدف اقدامات متعددی را از سال‌ها قبل آغاز کرده‌اند.

۷۵ درصد فروش خارجی کشور خام و نیمه خام است

این مقام مسؤول همچنین به تنوع محدود سبد محصولات صادراتی کشور اشاره کرد و گفت: بیش از ۷۵-۷۰ درصد فروش خارجی کشور را محصولات کامودیتی و کالاهای خام و نیمه‌خام تشکیل می‌دهد و سهم کالاهای با ارزش افزوده بالا به رغم روند رو به رشدی که از سال‌های اخیر آغاز شده است، همچنان اندک است.

رئیس کل سازمان توسعه بازرگانی ایران همچنین به عدم تنوع مقاصد صادراتی اشاره کرد و گفت: تقریباً می‌توان گفت ۸۰ درصد فروش خارجی کشور عملاً به ۵ کشور صورت می‌گیرد. این پنج کشور شامل چین، عراق، ترکیه، امارات و هند است و عملاً ۸۰ درصد فروش خارجی ایران به این ۵ کشور و در ۵ گروه کالایی است.

ضیغمی، مقاصد و کالاهای صادراتی اندک را از جمله دلایلی دانست که باعث شده پیچیدگی مالی کشور کاهش یابد.

ضیغمی با اشاره به رویکردها و اقدامات صورت گرفته در این زمینه به لزوم افزایش تاب‌آوری دانش مالی کشور برای مقابله با محدودیت‌های بین‌المللی اشاره کرد و افزایش گروه‌های کالایی و مقاصد صادراتی، ورود صنایع دانش‌‎بنیان و خلاق و درگیر کردن حوزه خدمات را از جمله اقدامات در این زمینه عنوان کرد.

وی همچنین به تقویت ساخت و ساز رقابت‌پذیر و صادراتی اشاره کرد و گفت: در این مسیر استفاده از ظرفیت ایجاد شده با انعقاد موافقت‌نامه‌ها و تقویت بنگاه‌هایی که محصولات کیفی با ارزش افزوده بالاتری ساخت و ساز می‌کنند و همچنین برنامه‌ریزی برای ورود برخی برندها به بازارهای مدنظر با موافقت‌نامه‌های دولتی که در حال انجام است، در دستور کار قرار دارد.

ضیغمی همچنین به لزوم تقویت فروش خارجی خدمات فنی فناوری طراحی به دلیل پتانسیل بالای موجود در کشور و ماندگاری و تأثیرگذاری این بخش در کشورهای هدف اشاره کرد و رشد این حوزه را بیشتر از بخش‌های دیگر وابسته به حمایت‌های حکومت‌ها عنوان کرد.

رئیس کل سازمان توسعه بازرگانی ایران در ادامه با اشاره به تقویت فروش خارجی به کشورهای همسایه و هم‌سو به صورت با ثبات‌تر و مدون‌تر، تقویت ظرفیت‌های استان‌های مرزی و استفاده از پتانسیل بازارچه‌های مرزی بر اساس قوانین بازرگانی کشور را دارای اولویت دانست.

معاون وزیر صمت همچنین با تاکید بر اهمیت ایجاد خوشه‌ها، کنسرسیوم‌های صادراتی، شرکت‌های سازماندهی فروش خارجی (EMC) و مراکز تجاری بر استفاده از ظرفیت شرکت‌های سازماندهی فروش خارجی برای بازرگانی با کشورهای دورتر و بازارهای بزرگ‌تر تاکید کرد.

ضیغمی، چابک‌سازی فرایند صادراتی، ارتقای نظام پشتیبانی فروش خارجی، سازماندهی بهینه بازرگانی بین‌الملل و فروش خارجی، تخصیص ارز به کالاها و زیرساخت‌های اولویت‌دار، افزایش توانمندی بخش خصوصی، برنامه‌ریزی در جهت افزایش ماندگاری کالاهای صادراتی در بازارهای هدف، اصلاح‌های روابط حکومتی‌های ارزی و تجاری را از دیگر اقدامات برای بهبود فروش خارجی کشور عنوان کرد.

مانع فروش خارجی کشور، درون‌گرایی صنایع تولیدی است. این درون‌گرایی به دلیل ورود دشوار به بازارهای صادراتی و وجود بازار تضمین‌شده داخلی رخ می‌دهد. در واقع، به علت موانع و محدودیت‌های بین‌المللی، صنایع تولیدی کشور تمایل کمی به فروش خارجی دارند. بنابراین، انعقاد موافقت‌نامه‌های تجاری آزاد، می‌تواند مقدمه‌ای برای ورود به بازارهای بزرگ‌تر و پیوستن به WTO باشد. همچنین، انعقاد این توافق‌نامه می‌تواند عاملی در افزایش رقابت‌پذیری واحدهای تولیدی و صنعتی داخلی و مشوقی برای ورود به بازارهای صادراتی باشد. اما موانع دیگری مانند ماندگاری پایین کالاها در بازارهای صادراتی، مدیریت نام تجاری ضعیف تولیدات داخلی و عدم تنوع مقاصد فروش خارجی نیز وجود دارند که باعث کاهش پیچیدگی مالی کشور می‌شود. بنابراین، برای بهبود فروش خارجی کشور، لازم است به افزایش تاب‌آوری دانش مالی کشور، تقویت ساخت و ساز رقابت‌پذیر و صادراتی، تقویت فروش خارجی خدمات فنی فناوری طراحی، تقویت فروش خارجی به کشورهای همسایه و هم‌سو، تقویت ظرفیت‌های استان‌های مرزی، تشکیل خوشه‌ها و کنسرسیوم‌های صادراتی، چابک‌سازی فرایند صادراتی و اصلاح‌های روابط حکومتی‌های ارزی و تجاری توجه شود.