ایجاد «رصدخانه ملی» جهت شفاف‌سازی آمار مهاجرت نخبگان

سید سلمان سید افقهی، قائم مقام بنیاد ملی نخبگان، در یک گفتگو در باره راه اندازی رصدخانه ملی نخبگان اعلام کرد که این رصدخانه در چهار حوزه معیشت، اشتغال، تحصیل و مهاجرت فعالیت خواهد کرد. افقهی بیان کرد که با استفاده از داده های دستگاه های مرتبط با هر حوزه، این رصدخانه فعالیت خواهد داشت و برنامه ریزی شده است تا این داده ها در یک بانک داده مرکزی جمع آوری شوند. او همچنین اعلام کرد که اساسنامه رصدخانه به همراه جزییات و محتوا به دستگاه های مرتبط ارائه شده است و در صورت تصویب، اقدامات لازم برای ایجاد پایگاه داده و ارائه آمار دقیق درباره مهاجرت و دیگر حوزه ها انجام خواهد شد. به همین دلیل، راه اندازی این رصدخانه دولتی، علی رغم معایبی که ممکن است داشته باشد، اهمیت دارد و اطلاعات صحیح و دقیقی را در اختیار عموم قرار خواهد داد.

سید سلمان سید افقهی در گفتگو با خبرنگار دیجیاتور، با اشاره به راه اندازی رصدخانه ملی نخبگان گفت: این رصدخانه قرار است در ۴ حوزه معیشت، اشتغال، تحصیل و مهاجرت و براساس همکاری های بین دستگاهی ایجاد شود.

قائم مقام بنیاد ملی نخبگان افزود: یعنی با استفاده از داده های دستگاه های مرتبط با ۴ حوزه نام برده این رصدخانه فعال خواهد شد، مثلا در حوزه معیشت وزارت کار، پوشش ریسک، بانک ها و نهادهایی که در بخش اشتغال کار می کنند و داده ای دارند، اطلاعاتشان را باید در اختیار بنیاد قرار دهند. یا مثلا در حوزه تحصیل وزارت آموزش و پرورش و بهداشت یا در حوزه مهاجرت نهادهای مرتبط با خروج افراد از کشور مثل پلیس مهاجرت گذرنامه، وزارت علوم (آمار ترجمه مدرک پیش از مهاجرت و یا درخواست فرصت مطالعاتی) داده های خود را به ما ارائه خواهند داد و یک بانک داده (بیگ دیتا) ایجاد می شود که عملا ماده خام بررسی های ما خواهد بود.

سیدافقهی با اشاره به اینکه راه اندازی این رصدخانه از سوی هیات امنای بنیاد به ما ابلاغ شده است، خاطرنشان کرد: در حال حاضر در ارتباط با این رصدخانه یک اساسنامه نوشته ایم که در آن، عنوان رصدخانه ابتدا «قرارگاه مهاجرت» نام داشت و علت این بود که ما در بحث مهاجرت با یک فضای جنگی رو به رو هستیم.

به گفته قائم مقام بنیاد ملی نخبگان، پشت مهاجرت استعدادها به خارج یک برنامه ریزی وجود دارد و اینطور نیست که نخبگان جسته و گریخته از ایران بروند بلکه کاملا سازماندهی شده است. رییس جمهور نیز در خصوص تشویق به مهاجرت و موسساتی که در حوزه مهاجرت، بیزنس درست کردند، تاکید کرده اند که باید جرم انگاری شود.

وی ضمن تاکید بر این مطلب که در حوزه مهاجرت ما با یک جریان طرف هستیم نه با یک مجموعه یا افراد، خاطرنشان کرد: لذا تصور این است که متناسب با این جریان، باید یک کار قرارگاهی عملیاتی انجام شود تا دستگاه ها نسبت به این موضوع حساس شوند که در شرایط ویژه و خاصی قرار داریم. نکته دیگر اینکه این قرارگاه باید یک فرمانده داشته باشد و پیشنهاد شده معاون اول رییس جمهور متولی آن باشد.

سید افقهی با اشاره به اینکه محتوا و جزییات اساسنامه رصدخانه ملی مهاجرت نخبگان در جلسه با حضور دستگاه ها ارائه شد، گفت: این جلسه با حضور نمایندگانی از وزارت کشور، وزارت علوم، بهداشت، پلیس کارنامه، وزارت اطلاعات و وزارت کار برگزار و مقرر شد یک فرصتی به آن ها داده شود تا محتوای اساسنامه را مورد بررسی قرار دهند و نظراتشان را ارائه دهند و ما منتظر بازخورد هستیم.

قائم مقام بنیاد ملی نخبگان تصریح کرد: براساس آخرین پیگیری ها از دفتر معاون اول رییس جمهور دکتر مخبر، گفته شد که با دستگاه ها در تعامل هستند و ۳ دستگاه نظراتشان را ارائه داده اند و در صورت امکان، اصلاحات قابل اعمال انجام و انشاالله در جلسه آتی با دستگاه ها این اساسنامه تصویب خواهد شد.

وی ادامه داد: در صورت تصویب این اساسنامه، ما یک پایگاه داده از نخبگان را ایجاد خواهیم کرد و آن موقع می توانیم درباره وضعیت مهاجرت، اشتغال، مسکن و وضعیت زندگی و تحصیل نخبگان گزارش واقعی ارائه دهیم. در حال حاضر اخبار مربوط به مهاجرت ماهیتا در رسانه ها زرد شده و فضا را برخی رسانه ها به سمت بحران سازی می کشانند در حالی که بالاخره در همه کشورها مهاجرت وجود دارد.

سیدافقهی در پاسخ به این سوال که با توجه به راه اندازی یک رصدخانه جدید، وضعیت رصدخانه فعلی مهاجرت که زیر مجموعه موسسه آموزش عالی شریف قرار دارد، چه می شود، گفت: بنیاد ملی نخبگان یکی از اعضای هیات امنای رصدخانه مهاجرت است و تشخیص معاون علمی و فناوری حکومت قبل بر این بوده بحث مهاجرت نخبگان به موسسه آموزش عالی شریف سپرده شود.

وی با اشاره به اینکه آمارهای رصدخانه اتقان کافی را ندارد و خود بنده مغایرت هایی را پیدا کردم، گفت: ما نمی گوییم رصدخانه فعلی مهاجرت عمدا داده غلط منتشر می کند ولی معتقدم از یک مکانیزم اعتبار سنجی دولتی عبور نکرده است و این اتفاق چون نیفتاده نمی توان بر آن مهر تایید زد و این مدل کارها یک کار حاکمیتی است و بار رسانه ای دارد و سازماندهی آن نباید در اختیار بخش خصوصی باشد بلکه حکومت باید سازماندهی آن را برعهده بگیرد.

قائم مقام بنیاد ملی نخبگان ضمن تاکید بر اینکه آمار مهاجرت مربوط به رصدخانه مهاجرت را قابل اتکا نمی‌دانم، گفت: استناد و گزارشات رصدخانه براساس اطلاعات آشکار و پایگاه های داده بر بستر شبکه جهانی و یا در ژورنال ها است و اگر آن اطلاعات را مبنا قرار دهیم فرقی نمی کند آن را رصدخانه ارائه دهد یا موسسه آموزش عالی یا یک فرد. داده های مربوط به مهاجرت زمانی اعتبار پیدا می‌کند که منتسب به یک مجموعه دولتی باشد.

سید افقهی افزود: رصدخانه مهاجرت تعداد زیادی از پایگاه های داده را بررسی و جمع بندی می کند و آمار ارائه می دهد و کار عاقلانه ای است و من نمیگویم کار، اصولی نیست و حتی در جایگاه خودش ارزش دارد اما نباید مبنای تصمیم گیری و درک اجتماعی نسبت به یک پدیده باشد.‌ مردم نسبت به موضوعات مختلف در جامعه واکنش ها و بازخوردهایی دارند و نسبت به موضوع نخبگان نیز حساسیت دارند و ذکر آمار منفی پیرامون موضوع نخبگان، بار روانی زیادی دارد.

وی در پایان گفت: البته اگر آمار واقعیت داشته باشد، حکومت باید پاسخ بدهد که چرا شرایط اینگونه است و وقتی اطلاعات مربوط به مهاجرت را بخش دولتی ارائه ندهد و بخش خصوصی آن را اعلام کند، واکنش حکومت این خواهد بود آن مجموعه خلاف می گوید. راه اندازی رصدخانه دولتی در عمل شاید به ضرر حکومت باشد اما دیگر جایی برای شانه خالی کردن وجود ندارد و در نهایت داده و اطلاعات درست و متقن خواهیم داشت.

بنا برگفتگویی که با سید سلمان سید افقهی انجام شده، رصدخانه ملی نخبگان با همکاری دستگاه‌هایی که در حوزه معیشت، اشتغال، تحصیل و مهاجرت فعالیت می‌کنند، راه‌اندازی خواهد شد. براساس داده‌های این دستگاه‌ها، اطلاعات مربوط به هر یک از حوزه‌ها به رصدخانه ملی نخبگان داده خواهد شد. هدف از رصدخانه، مطالعه و گزارش واقعی درباره وضعیت مهاجرت، اشتغال، مسکن و تحصیل نخبگان است. قرارگاه مهاجرت، با توجه به جریانی که در این حوزه وجود دارد، باید یک کار قرارگاهی انجام دهد و در آن،‌ فرماندهی رصدخانه برعهده معاون اول رییس جمهور است. رصدخانه فعلی مهاجرت که زیرمجموعه موسسه آموزش عالی شریف است، به عضویت هیات‌امنا رصدخانه ملی مهاجرت پیوسته و تصمیم بر این شده که محتوا و جزییات اساسنامه رصدخانه ملی مهاجرت توسط دستگاه‌های مربوطه بررسی شده و در جلسه آتی با بازخورد هیات‌امنا تصویب شود. در نهایت، امکان ایجاد پایگاه داده‌ای از نخبگان و گزارش