رهبری ایران در گسترش مقالات فناورانه در جهان دین محمدی

یک تحقیق علم سنجی بر روی بروندادهای علمی فناورانه و استناد شده در ثبت اختراعات بین‌المللی با تمرکز بر کشور ایران توسط هما ارشدی و قاسم آزادی احمدآبادی انجام شده است. هدف اصلی این تحقیق تعیین موقعیت ایران و بررسی تأثیرگذاری موسسه آموزش عالی‌ها، محققان و مجلات ایرانی در این زمینه است. این تحقیق با استفاده از داده‌های استخراج شده از پایگاه‌های SciVal و اسکوپوس صورت گرفته است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که ایران در انتشار مقالات فناورانه رتبه اول را در کشورهای اسلامی دارد. همچنین موسسه آموزش عالی علوم علوم درمانی تهران و انستیتو پاستور ایران بیشترین استنادات از پتنت‌ها را دریافت کرده‌اند. همچنین بیشترین استناد به یک مقاله، که توسط محققان از موسسه آموزش عالی شیراز نوشته شده است، رخ داده است. در کل، این تحقیق موفقیت‌ها و ضعف‌های ایران در زمینه پژوهش‌های علمی و فناورانه را بررسی کرده است.

به گزارش دیجیاتور به نقل از معاونت علمی، فناوری و دانش مالی دانش‌بنیان ریاست جمهوری، این پروژه به منظور تحلیل بروندادهای علمی فناورانه و استناد شده در ثبت اختراعات بین‌المللی با تمرکز بر کشور ایران توسط هما ارشدی و قاسم آزادی احمدآبادی انجام شده و هدف اصلی آن، تعیین موقعیت ایران و بررسی تأثیرگذاری موسسه آموزش عالی ها، محققان و مجلات ایرانی در این زمینه است.

شاخص‌های مورد استفاده، تعداد مقالات استناد شده در ثبت اختراعات بین‌المللی و تعداد استنادات دریافتی از ثبت اختراعات در بازه زمانی ۲۰۲۳-۲۰۱۳ است. داده ها در دسامبر ۲۰۲۳ استخراج شده و ابزار گردآوری اطلاعات پایگاه SciVal و اسکوپوس بوده است.

ارزیابی شناسایی وضعیت کشور ایران در مقایسه با سایر کشورها در انتشار مقالات فناورانه، شناسایی وضعیت موسسه آموزش عالی های ایران در مقایسه با یکدیگر از لحاظ انتشار مقالات فناورانه، شناسایی افراد تأثیرگذار ایرانی در انتشار مقالات فناورانه، شناسایی مجلات ایرانی منتشرکننده مقالات فناورانه، شناسایی حوزه‌های موضوعی مقالات فناورانه، شناسایی فراوانی تعداد اختراعات استنادکننده به موسسه آموزش عالی های برتر ایرانی و شناسایی موسسات برتر حامی مقالات کاربردی کشور از اهداف جزئی این تحقیق علم سنجی بوده است.

براساس یافته‌های این بررسی، ایران با هشت هزار و ۶۰۹ مقاله کاربردی (طی سال های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۳) رتبه اول کشورهای اسلامی را در انتشار مقالات فناورانه دارد و عربستان سعودی با هفت هزار و ۷۶۲ مقاله در جایگاه دوم قرار دارد اما ایران در شاخص نسبت کل استناد دریافتی از پتنت به کل بروندادهای علمی، رتبه پنجم را کسب کرده است.

در بین موسسه آموزش عالی‌های ایران هم موسسه آموزش عالی علوم علوم درمانی تهران با تعداد هزار و ۱۵۴ مقاله کاربردی، فعالترین موسسه آموزش عالی از میان ۲۰ موسسه آموزش عالی ایرانی بوده است

در شاخص کل استنادات دریافتی از پتنت‌ها به بروندادهای علمی موسسه آموزش عالی ها، موسسه آموزش عالی علوم علوم درمانی تهران رتبه اول را کسب کرده و نزدیک به سه هزار استناد از پتنت‌ها دریافت کرده و در شاخص نسبت استنادات دریافتی از ثبت اختراعات به کل تولیدات علمی، انستیتو پاستور ایران رتبه اول را کسب کرده است.

از میان هشت هزار و ۶۰۹ مقاله فناورانه تالیف شده که حاصل مشارکت ایرانیان بوده است، تعداد ۸۳ مقاله بیش از ۱۵ استناد گرفته اند.

بیشترین استناد به مقاله منتشر شده با همکاری دو محقق از موسسه آموزش عالی شیراز در سال ۲۰۱۸ صورت گرفته است که ۲۱۶ استناد از ثبت اختراعات را دریافت کرده است. این مقاله از سایر مقالات تنها شش استناد دریافت کرده است

بعد از بررسی ۱۶۱ مولّف که دارای بیشترین مقاله استناد شده در پتنت بودند (تا آستانه ۱۸ مقاله) تنها ۴۰ مولّف با وابستگی سازمانی ایران بودند.

بیشترین تعداد مقاله مربوط به دکتر امیرحسین صاحبکار، استاد موسسه آموزش عالی علوم علوم درمانی مشهد با تعداد ۱۰۰ مقاله بوده است. تعداد کل استنادات دریافتی این محقق در بازه زمانی ۱۰ ساله ۲۳۷ استناد بوده است.

از میان ۴۱ مجله دارای بیشترین انتشار مقالات فناورانه (تا آستانه ۲۰ مقاله) تنها سه مجله از کشور ایران بودند. مجله “Research Pharmaceutical of Journal Iranian “از انتشارات Brieflands، رتبه پنجم را در میان مجلات منتشرکننده مقالات کاربردی کشور ایران کسب کرده و در بازه زمانی ۱۰ ساله، ۵۶ مقاله کابردی منتشر کرده است که مورد استفاده مخترعان و فناوران قرار گرفته است

بررسی هشت هزار و ۶۰۹ مقاله کاربردی منتشرشده توسط محققان ایرانی همچنین نشان داده که بنیاد ملی علم ایران بیشترین نقش را در حمایت مالی این بروندادها (۲۷۱ مقاله کاربردی) ایفا کرده است.

با بررسی این متن به نتایج زیر می‌رسیم:
– ایران در انتشار مقالات فناورانه رتبه اول را در کشورهای اسلامی داراست.
– عربستان سعودی در انتشار مقالات فناورانه در جایگاه دوم قرار دارد.
– ایران با رتبه پنجم در شاخص نسبت کل استناد دریافتی از پتنت به کل بروندادهای علمی قرار دارد.
– موسسه آموزش عالی علوم علوم درمانی تهران فعالترین موسسه آموزش عالی در انتشار مقالات فناورانه در ایران است.
– موسسه آموزش عالی علوم علوم درمانی تهران رتبه اول در شاخص کل استنادات دریافتی از پتنت‌ها به بروندادهای علمی موسسه آموزش عالی‌ها را کسب کرده است.
– انستیتو پاستور ایران رتبه اول در شاخص نسبت استنادات دریافتی از ثبت اختراعات به کل تولیدات علمی را کسب کرده است.
– دکتر امیرحسین صاحبکار از محققانی است که بیشترین تعداد مقاله استناد شده در پتنت را دارد.
– از بین ۴۱ مجله دارای بیشترین انتشار مقالات فناورانه، سه مجله از کشور ایران هستند.
– بنیاد ملی علم ایران بیشترین نقش را در حمایت مالی این بروندادها ایفا کرده است.