هنر هفتم: جادوگران زمان بازیگر هستند!

در سی و سومین برنامه “مستندات یکشنبه” در سینماتک خانه هنرمندان ایران، اثر سینمایی مستند “چهره هنرمندان معاصر ایران” به کارگردانی مهرداد متین‌دفتری نمایش داده شد. پس از نمایش این اثر سینمایی، نشست نقد و بررسی آن با حضور سیف‌الله صمدیان فیلمساز و عکاس برگزار شد. در این نشست، صمدیان از کارگردان مستند ستایش کرده و اظهار داشت که هنر تصویربرداری اهمیت بالایی در این اثر سینمایی دارد و می‌تواند برای شبکه‌های حرفه‌ای هنر تصویربرداری نیز جذاب باشد. او همچنین اشاره کرد که هنر هفتم هنوز متولد نشده است و تمام هنرمندان به رویکردهای شخصی خود نسبت به آثار خلاقانه هنر هفتم پرداخته‌اند. در پایان، متین‌دفتری نیز بیان کرد که هنر تصویربرداری در ایران به خوبی توسعه نیافته و مهمترین مشکل درگیری با مسائلی است که خوب نیستند.

به گزارش دیجیاتور به نقل از ارتباطات سازمانی خانه هنرمندان ایران، چهل و سومین برنامه «مستندات یکشنبه» که در سینماتک خانه هنرمندان ایران به پخش اثر سینمایی‌های مستند می‌پردازد، یکشنبه ۱۰ دی ماه، به اولین نمایش عمومی اثر سینمایی مستند «چهره هنرمندان معاصر ایران» به کارگردانی مهرداد متین‌دفتری اختصاص داشت.

پس از نمایش این اثر سینمایی، نشست نقد و بررسی آن با حضور سیف‌الله صمدیان فیلمساز و عکاس در سالن ناصری برگزار شد. اجرای این برنامه برعهده سامان بیات بود.

سیف‌الله صمدیان در ابتدا گفت: مهرداد متین‌دفتری ادعا می‌کند که سال ۶۷ در کلاس من بوده است ولی من باورم نمی‌شود. با این همه او همیشه در ذهنم با ۲ ویژگی خاص باقی مانده است؛ اول نجابت در حضور و دوم همت و پیگیری است. این ۲ موضوع کمک‌کننده همین پروژه بوده است؛ زیرا امکان نداشت بدون پیگیری و احترام و به قول کیارستمی حضور اندازه، این اثر سینمایی به نتیجه برسد. البته اندازه کار در تدوین کمی نیاز به بهبود دارد. این اثر سینمایی با این میزان اطلاعات درست در مورد هنر تصویربرداری و به ویژه پرتره قطعاً می‌تواند از اثر سینمایی‌های بسیار دیدنی حتی برای بسیاری از شبکه‌های حرفه‌ای هنر تصویربرداری هم باشد.

هر که ادعا کند استاد سینماست از هیچکاک تا کیارستمی و … همگی بازارگرمی است.

وی با بیان این‌که عکس‌های اثر سینمایی او را شوکه کرد، اظهار کرد: این همان شوک قدیمی است که هنر تصویربرداری به من می‌داد. در واقع با دیدن این عکس‌ها دوباره به آن جمله تاریخی، مذهبی و باستانی رفتم و آن را تکرار کردم که «در آغاز عکس بود». البته اصل این جمله «در آغاز کلمه بود» است ولی من آن را تغییر دادم و همیشه مجبورم که این موضوع را توضیح دهم.

صمدیان بیان کرد: برخی می‌گویند هنر هفتم متفاوت است اما هنر هفتم بچه هنر تصویربرداری است و در حقیقت هنر هفتم هنوز متولد نشده است. هر که ادعا کند استاد سینماست از هیچکاک تا کیارستمی و … همگی بازارگرمی است؛ هنر هفتم هنوز متولد نشده، چون ما همگی با هر هنری که داریم، هنوز در حال نشان دادن رویکردهای شخصی نسبت به مدیومی چون هنر هفتم هستیم.

وی گفت: این‌ها را گفتم تا برسم به جمله‌ای که برادرم در آخرین روزهای زندگی‌اش به من گفت. هفته پیش هم در سوگ برادر اینجا بودم، آخرین جمله‌ای که در بیمارستان از عبدالله صمدیان که ۶۰ سال پیش هنر تصویربرداری را به خانه ما آورد و آن را با موبایل ثبت کردم این بود که عکاسان ترمز زمانه هستند. این جمله یک هفته قبل از درگذشت او به من زده شد و وقتی این عکس‌ها را می‌دیدم، اتصال این یک هفته من به هم جور شد.

صمدیان در ادامه عنوان کرد: شگفت‌انگیز بودن کار مهرداد متین دفتری در این مجموعه در ارتباط با موضوعاتش است. حتماً می‌دانید که از عجیب‌ترین و پیچیده‌ترین موجودات جهان، انگار هنرمندی است که در ایران ساخته‌اند. اصلاً ورود به دنیای آنها کار هرکسی و حتی خودشان هم نیست؛ چه رسد به اینکه آدمی با میراث دیگری بخواهد به دنیای آنها نزدیک شود. نه تنها عکاس را در خلوت‌شان که در هیچ جای دیگر راه نمی‌دهند. به ویژه هنر تصویربرداری که بدانند قرار است از آدم‌های زیادی هم عکس بگیرد، یعنی بدانند که قرار است رقبای تصویری دیگری هم در کتابی یا نمایشگاهی داشته باشند. از همین رو کار او، کارِ پیچیده و ارزنده‌ای بوده که ۳۰ سال به طول انجامیده است.

اکثریت مردم ما با عکس بیگانه هستند و آن را به مثابه عکس تولد نگاه می‌کنند. متاسفانه درگیر مسایلی هستیم که اصلاً خوب نیست.

مهرداد متین‌دفتری نیز در ادامه گفت: ابتدا قرار نبود این اثر سینمایی به نمایش درآید؛ در واقع من یادگاری‌هایی از پشت‌صحنه‌های هنر تصویربرداری خودم می‌گرفتم اما از زمانی که توانستم دوربین دیجیتال تهیه کنم، نسبتاً به سادگی می‌توانستم از (پشت صحنه کار) اثر سینمایی هم بگیرم. در ادامه که این اثر سینمایی‌ها زیاد شد، دیدم که صحبت‌هایی از سوی آقای شجریان و … در اثر سینمایی وجود دارد که اکثراً بداهه انجام شده است. در واقع حیف بود که این صحبت‌ها در کمد بماند و فراموش شود. بنابراین تصمیم گرفتم فیلمی چند دقیقه‌ای بسازم و آن را به همراه دی وی دی در اثر ادبی بیرون بدهم البته هنوز اثر ادبی بیرون نیامده است. در نهایت باید بگویم، این اثر سینمایی حرفه‌ای نیست بلکه بیشتر دلی انجام شده است.

وی بیان کرد: متاسفم برای این جریان فرهنگی که در کشور ما وجود دارد. این‌جا شخصیت‌هایی بودند که وقتی روز اول (برای هنر تصویربرداری با آن‌ها) تماس می‌گرفتم، فکر می‌کردند مهمانی است و از من می‌پرسیدند چه کسی هست و چه کسی نیست؟ در واقع اصلاً کاری به هنر تصویربرداری و حرفه من نداشتند. برخی هم فکر می‌کردند، عکاس خبری آمده که در ۵ دقیقه عکس می‌گیرد و می‌رود.

متین‌دفتری در پایان گفت: بعد که با آن‌ها صحبت می‌کردم، اتفاقات دیگری رخ می‌داد. یکی از خوشایندترین اتفاقات برای زمانی است که از آقای داریوش شایگان هنر تصویربرداری کردم و ایشان فهمید. هفته بعد با من تماس گرفت و گفت کتابی از من در پاریس چاپ می‌شود که برای آن، یک عکس می‌خواهم؛ این یک نمونه از شعور بالای این هنرمند بود. سپس با توجه به موضوع اثر ادبی از او عکس گرفتم. ۱۶۰ سال است که هنر تصویربرداری به ایران آمده ولی اکثریت مردم ما با عکس بیگانه هستند و آن را به مثابه عکس تولد نگاه می‌کنند. متاسفانه درگیر مسایلی هستیم که اصلاً خوب نیست.

در این متن، نخستین نمایش عمومی اثر سینمایی مستند “چهره هنرمندان معاصر ایران” به کارگردانی مهرداد متین‌دفتری در سینماتک خانه هنرمندان ایران به اتمام رسید. پس از نمایش اثر سینمایی، نشست نقد و بررسی آن با حضور سیف‌الله صمدیان فیلمساز و عکاس برگزار شد. در این نقد و بررسی، سیف‌الله صمدیان از دو ویژگی برجسته مهرداد متین‌دفتری، یعنی نجابت در حضور و همت و پیگیری در کار او تحسین کرد. او تأکید کرد که اثر سینمایی “چهره هنرمندان معاصر ایران” با اطلاعات صحیح درباره هنر تصویربرداری و به ویژه پرتره می‌تواند جزو اثر سینمایی‌های دیدنی باشد. سیف‌الله صمدیان همچنین اظهار داشت که هر کسی ادعا کند استاد سینماست، در واقع همان بازارگرمی است و هنر هفتم هنوز متولد نشده است. او افزود که کار مهرداد متین‌دفتری در مستند “چهره هنرمندان معاصر ایران” به لحاظ موضوعی بسیار شگفت‌انگیز است. متین‌دفتری نیز توضیح داد که ابتدا قصد نداشت اثر سینمایی مستند خود را به نمایش درآورد و این اثر سینمایی تنها برای یادگیری او از پشت صحنه‌های هنر تصویربرداری بود. اما بعد از آن که توانست دوربین دیجیتال تهیه کند، تصمیم گرفت صحبت‌های برخی از هنرمندان موجود در اثر سینمایی را به همراه دی وی دی در اثر ادبی خود به نمایش بگذارد. او همچنین بیان کرد که متاسف است که بسیاری از مردم با عکس بیگانه هستند و آن را